بيان العارفين مصنف سنڌي ميمڻ عبدالمجيد سنڌي
{aridoc engine=”pdfjs” width=”570″ height=”600″}images/Doc/Thesis_Abdul_Majeed_Sindhi.pdf{/aridoc}
Blog
-
ميان علي نواز علوي شڪارپوري ۽ سندس ڪلام مصنف عبدالخالق بن محمد حسن سومرو
ميان علي نواز علوي شڪارپوري ۽ سندس ڪلام مصنف عبدالخالق بن محمد حسن سومرو
{aridoc engine=”pdfjs” width=”570″ height=”600″}images/Doc/Thesis_Abdul_Khaliq_.pdf{/aridoc}
-
لاڙڪاڻي ضلعي جي ديني عالمن جو دين جي اشاعت ۾ حصو مقاله نگار حافظ عبدالرزاق سومرو پارٽ 1
لاڙڪاڻي ضلعي جي ديني عالمن جو دين جي اشاعت ۾ حصو مقاله نگار حافظ عبدالرزاق سومرو پارٽ 1
{aridoc engine=”pdfjs” width=”570″ height=”600″}images/Doc/Thesis_Hafiz_Abdul_Razaq_1.pdf{/aridoc}
-
لاڙڪاڻي ضلعي جي ديني عالمن جو دين جي اشاعت ۾ حصو مقاله نگار حافظ عبدالرزاق سومرو پارٽ 2
لاڙڪاڻي ضلعي جي ديني عالمن جو دين جي اشاعت ۾ حصو مقاله نگار حافظ عبدالرزاق سومرو پارٽ 2
{aridoc engine=”pdfjs” width=”570″ height=”600″}images/Doc/Thesis_Hafiz_Abdul_Razaq_2.pdf{/aridoc}
-
ڪراچي ضلعي جو سنڌي ادب جي ترقيءَ ۾ حصو (انگريز دور) مقالي نويس در محمد پٺاڻ
ڪراچي ضلعي جو سنڌي ادب جي ترقيءَ ۾ حصو (انگريز دور) مقالي نويس در محمد پٺاڻ
{aridoc engine=”pdfjs” width=”570″ height=”600″}images/Doc/Thesis_Dr_Pathan.pdf{/aridoc}
-
سنڌ جي ڪتب خانن جي وچ ۾ باھمي ربط جي ضرورت.
ممتاز پٺاڻ(گل حيات جي ميڙي چونڊيءَ مان)
”سنڌ جي ڪتب خانن جي وچ ۾ باھمي ربط جي ضرورت. “لڳاتار ٻن سالن کان مان ھي پوسٽون لکندو اچان ٿو . شروعات ۾ گل حيات جي لائبريري ۾ موجود ڪتابن جو تعارف لکندو ھئس ۽ اھو سلسلو پڙھندِڙن کي وڻيو. ڇو تہ کين اھا خبر بہ پئي پئي تہ اسان جي اداري جي لائبريري ۾ ڪھڙا ڪتاب رکيل آھن . ھي سلسلو سال کن ھليو. ان کان پوءِ جڏھن بابا سائين اسان جي چوڻ تي ڪراچي کي ڇڏي اچي گل حيات ۾ پنهنجي رھيل تحقيقي ڪم کي پوري ڪرڻ جو ڪم ھٿ ۾ کنيو تہ سندس ھٿ سان لکيل نوٽس جي ڀريل ڳوڻين جي ڇنڊ ڦوڪ مون کي ڪرڻي پئي ۽ پوءِ مون کي ذھن ۾ آيو تہ ڪتابن جي تبصرن کي فى الحال روڪي مان پِڙھندڙن کي اھو ٻڌائي سگهان تہ گل حيات ۾ اھو ڪھڙو خزانو موجود آھي جنهن جي ماروئڙن کي خبر پوڻ گهرجي ان ڪري مون مختلف موضوعن تي پوسٽس لکڻ شروع ڪيون ۽ ان ڪم ۾ بہ مونکي سال کن لڳي ويو آھي.سنڌ ۾ فقط گل حيات يا ان جي لائبريري ڪانهي .اسان جي ڌرتي صدين کان وٺي علم جو گھوارو رھي آھي ۽ سنڌ جا ھزارين خاندان اھڙا آھن جن وٽ ”خانداني ڪتب خانا“ موجود آھن ۽ اھو سلسلو صدين کان وٺي جاري آھي. تاريخ جا ورق ورائيندي خبر پوي ٿي تہ پاڳاري خاندان جي باني حضرت محمد راشد روضي ڌڻي جو والد ڪتابن خريد ڪرڻ ۽ گڏ ڪرڻ جو ايتري قدر شوقين ھيو جو ھڪ دفعي جڏھن ڪتابن جي ڳنڍ کڻي پيو وڃي تہ چورن کيس ڦريو ۽ ھن کي شھيد ڪري وڌو.چورن سمجهيو هو تہ پير محمد بقا مال ملڪيت کنيون پيو وڃي.انگريزن جو دور آيو تہ ذاتي ۽ خانداني ڪتب خانن سان گڏ ھڪ طرف سرڪار بہ لائبريريون قائم ڪيون تہ ٻئي طرف اين جي اوز بہ پنهنجون لائبريريون ۽ ريڊنگ رومز قائم ڪيون .انهي جو اٽر ھي ٿيو تہ انگريزن جي ھڪ صدي واري دور ۾ جتي ڪٿي بہ فعال اين جي اوز قائم ٿيا، اتي لائبرريون بہ قائم ٿيون انهن جو تعداد ھزاين ۾ آھي . انگريز ملڪ ڇڏي ويا ۽ ھندن جي لڏ پلاڻ ٿي تہ ان جي نتيجي ۾ اين جو اوز ۽ سرڪار طرفان قائم ٿيل لائبريرين تي منفي اٽر پيو. جيڪي اين جي اوز نہ رھيا انهن جون لائبرريون بہ نہ رھيون. سرڪاري ڪتب خانا ننڌڻڪا ٿي ويا ۽ انهن مان ڪيترا ڪتاب ڪن شاھينگن جي ور ڇڙھي ويا يا ڪٻاڙين ۽ پڪوڙن وارن جي ھٿ اچي ويا.سنڌ انهي نقصان جو ازالو ڪري ورتو آھي ۽ ھاڻي سنڌ جي ڪنڊ ڪڙڇ ۾ سرڪاري لائبرريون بہ آھن تہ ذاتي ۽ خانداني لائبرريون بہ آھن.پر جنهن ڳالھ جو شديد احساس ٿئي ٿو اھو ھي آھي تہ انهن لائبررين جو پاڻ ۾ رابطو يا سھڪار ڪونهي.ذاتي لائبريرين ۾ سنڌ جي سماجي، سياسي،ادبي ۽ ديني اھميت وارو خزانو موجود آھي. پر ڪيترا خاندان ۽ فرد فياضي کان ڪم نٿا وٺن .جنهن ڪري اھڙن خزانن مان محقق ۽ تحقيق جا شاگرد ڪو لاڀ پرائي نٿا سگهن. ڪيترن خاندانن وٽ پنهنجا شجرا موجود آھن ۽ ڪيترن خاندانن وٽ قلمي قرآن ۽ نادر قلمي ڪتاب موجود َآھن. سرڪاري ادارن کي ھوش اچي ھا تہ اھي اھڙي مواد جي اسڪين ڪرائي ھڪ وڏو شعبو قائم ڪري پئي سگهيا. پر نوڪري ڪرڻ وارا خدمت ڪونہ ڪندا آھن ۽ انهن کي اھڙو جنون ئي ڪون ھوندو آھي تہ اھي تباھ ٿيندڙ تاريخي خزاني کي بچائي سگهن. بخل ۽ بي توجهي سبب سنڌ طب جو وڏو خزانو تباھ ڪري ڇڏيو . جيڪڏھن طب جا ڪتاب اسان بچائي سگهون ھا تہ ھن وقت سنڌ ۾ ڪيترا طبي ڪاليج موجود ھجن ھا ۽ ميڊيڪل يونيورسٽين ۾ طب تي تحقيق ٿئي ھا.مون ٻن سالن کان جيڪو ڪجه لکيو آھي اھو پاڻ پڏائڻ، گل حيات جي واکاڻ ڪرڻ يا پاڻ کي متان مٺو چوڻ لاءِ ڪون لکيو آھي. مقصد فقط اھو ھوندو آھي تہ اسان ماروئڙن کي اھو ٻڌائي سگهون تہ گل حيات ۾ ڇا ڇا موجود آھي ۽ سنڌ جي تاريخ جا اھي ڪھڙا پهلو يا موضوع آھن جن تي ھن وقت تائين ڪم نہ ٿيو آھي. منهنجي ھن نماڻي ڪوشش جا مثبت نتيجا نڪتا آھن. مواد ۽ معلومات حاصل ڪرڻ لاءِ ماڻھون ايندا رھن ٿا. اسان سندن ميزباني بہ ڪيون ٿا تہ مفت ۾ اڻ لڀ ۽ ناياب مواد بہ ڏيئون ٿا. ڇا اسان لاءِ اھو اعزاز گھٽ آھي تہ ڪنهن وڏي شخصيت جو پوٽو يا ڏوھٽو پنهنجي ڏاڏي يا ناني تي تحقيق ڪرڻ لاءِ مواد ۽ معلومات گل حيات انسٽيٽيوٽ مان وٺڻ اچن. اڄ تحريڪ آزادي جي ھڪ اڏول اڳواڻ پير مٺل شاھ راشدي ٺلاھي جو پوٽو سيد وسيع الله راشدي نوشھرو فيروز مان ڪھي اچي پنهنجي ڏاڏي جي سوانح ۽ سياسي خدمتن بابت مواد وٺڻ آيو ۽ اسان معاوضي وٺڻ کان سواءِ کيس مواد ۽ معلومات جا جهول ڀري ڏنا. اسان ڌرتئ ڌڻين کي ڏنو آھي ورتو ڪونہ آھي. پر اڄ جيڪو مواد مفت ۾ راشدي صاحب کي ڏنوسين. اھو کيس اڌ لک روپيئن ۾ بہ ڪٿان نہ ملي ھا.مان وري پنهنجي يا گل حيات جي تعريف نٿو ڪيان پر ٻڌائڻ ٿو گهران ت علم کي عام ڪرڻ لاءِ ، تحقيق کي پروان چاڙھڻ لاءِ ۽ تاريخي تحقيق تي تحقيقي معيارن مطابق ڪم ڪرڻ جي ماحول پيدا ڪرڻ لاءِ اسان جي ذاتي، خانداني ۽ سرڪاري لائبررين کي اھڙيون روايتون قائم ڪرڻ گهرجن. ڇو تہ ان سان ئي ذھني ۽ فڪري قبلن کي درست ڪري سگهبو.منهنجي صلاح آھي تہ جن دوستن يا خاندانن وٽ لائبريريون آھن، اھي پنهنجي پنهنجي لائبريرين جا ڪيٽا لاگ تيار ڪن ۽ انهن جي آڌار تي اخبارن خواه رسالن ۾ مضمون لکن ۽ ٿي سگهي ت انهن ڪيٽالاگن جي ڪاپي گل حيات کي بہ موڪلي ڏين تہ اسان سندن ئي نالن سان گل حيات جي ويب سائيٽ تي رکي دنيا جهان کي ٻڌائي سگهون تہ سنڌ پنهنجي علم دوستي جي روايتن کي ڪيئن نہ قائم رکيو آھي. اسان کي سنڌ جي سمورين ذاتي لائبريرين جو نہ فقط جامع ڪيٽالاگ مرتب ڪرڻو آھي پر انهئ آڌار تي ھڪ جامع انڊيڪس ۽ ببليو گرافي بہ ٺاھڻي آھي . الله ڪندو تہ اسان پنهنجي ان نماڻي ڪوشش ۾ علم دوستن جي سھڪار سان ڪو نئون ڪم ڪري سگهنداسين ۽ ڪا نئين روايت قائم ڪري سگهنداسين -
خوجا ڪميونٽي بابت گل حيات ۾ گڏ ڪيل مواد
ممتاز پٺاڻ
(گل حيات جي ميڙي چونڊيءَ مان)
”خوجا ڪميونٽي بابت گل حيات ۾ گڏ ڪيل مواد “مون مختلف برادرين کي نظر ۾ رکي ٻن مقصدن کي حاصل ڪرڻ لاءِ ڪجه لکيو آھي ۽ ڪجه اڳتي بہ لکندس. لکڻ جو پھريون مقصد ھي آھي تہ مان ٻڌائي سگهان تہ جيڪي برادريون ٻاھران اچي سنڌ ۾ آباد ٿيون,سنڌ جو کاڌو ۽ سنڌ جو ڳاتئون، اھي امر بڻجي ويون ۽ سنڌي سماج جو اٽوٽ حصو بڻجي ويون. لکڻ جو ٻيو مقصد اھو ھوندو آھي تہ مان پڙھندڙن کي اھو ٻڌائي سگهان تہ انهي برادري يا ڪميونٽي بابت گل حيات انسٽيٽيوٽ ۾ ڪھڙو ۽ ڪيترو مواد موجود آھي.ارغون ۽ ترخان بہ ڌاريا ھئا . سنڌ تي حڪمراني بہ ڪيائون پر سنڌ کي پنهنجو نہ ڪيائون. ان ڪري سنڌ بہ کين پنهنجو نہ ڪيو ۽ اڄ سنڌ ۾ انهن جو نالو نشان ئي ڪونهي. ان مان انهن طبقن ۽ ڌرين کي سبق وٺڻ گهرجي تہ سنڌ جي ڪنهن حصي کي الڳ ڪري حڪمراني ڪرڻ ۽ سنڌ جي سماج ۽ ثقافت کي پنهنجو نہ ڪرڻ، سندن بہ ارغونن ۽ ترخانن جھڙو حشر ڪندو.شاھ عبداللطيف جا وڏا ٻاھران آيا ۽ سنڌ کي پنهنجو ڪيائون تہ سنڌ شاھ لطيف جي روپ ۾ دنيا جي وڏي ۾ وڏي شاعر کي جنم ڏنو. حضرت علي مڪي ٻاھران آيو ۽ سنڌ کي پنهنجو ڪيائين تہ ھن جي پونئيرن منجهان پاڳارا خاندان جنم ورتو جيڪو صدين کان سنڌ ۾ روحاني گادي سمجهيو وڃي ٿو. اھڙي نموني سان ھالا جا مخدوم بہ ھڪ معتبر روحاني گادي جا سنڀاليندڙ آھن ۽ اھي بہ حضرت ابوبڪر صديق جي اولاد مان آھن. مرزا قليچ بيگ جو پي سنڌ ۾ آيو ھن سنڌ کي پنهنجو ڪيو ۽ سنڌ مرزا قليچ بيگ جھڙو شمس العلماءُ پيدا ڪري ڏيکاريو. چوڻ جو مقصد ھي آھي تہ جنهن سنڌ کي پنهنجو ڪيو سنڌ ان کي امر بڻائي ڇڏيو.خوجا ڪميونٽي جو سومرن جي دور کان وٺي سنڌ سان محبت ۽ روحانيت جو تعلق رھيو آھي. سنڌ اسماعيلي مبلغن کي پنهنجي تاريخ ۽ ثقافت جي ورقن ۾ سونھري اکرن ۾ لکي ڇڏيو. پير صدرالدين ۽ پير ڪبير سنڌي شاعري ۾ “ گنان“ جي صنف جو اضافو ڪيو .پراڻن ڪتابن پڙھڻ مان خبر پوي ٿي ت 1839 ۾ جڏھن ڪراچي جي آدم شماري 4850 ھئي تہ انهن ۾ 350 خوجا ھئا. سنڌ تي انگريزن جي حڪمراني ٿي تہ ڪيتريون ئي غير سنڌي واپاري ڌريون سنڌ ۾ لڏي آيون جنهن جي نتيجي ۾ 1847 ۾ ڪراچي ۾ خوجن جا 300 خاندان لڏي آيا ۽ انهي دور ۾ خواجا غلام، خواجا بنو ۽ محب علي خواجا تمام مشھور واپاري ھئا.خوجن جي سياسي حيثيت ۽ حڪومت سان ويجهڙائپ جو دور انگريزن جي سنڌ ۾ اچڻ سان ئي ٿيو. ان کان پوء انگريزن سرآغا خان جي حيثيت کي تسليم ڪيو ۽ ان جي سياسي خدمتن کي مان ڏنو. جڏھن 1905 ۾ ھندستان جي مسلمانن جو وفد پنهنجا مسئلا کڻي وائسراء سان ملڻ ويو تہ ان جي قيادت سر آغا خان ڪئي. وري ھڪ سال پوء جڏھن ڍاڪا ۾ “ آل انڊيا مسلم ليگ“ ٺھي تہ ان جو باني صدر بہ سرآغا خان کي بڻايو ويو. سر آغا خان جون اھي سياسي خدمتون ھڪ سنڌ ڄائي خوجن جي روحاني رھبر جون خدمتون ھيون. اسان کي خبر آھي تہ آل انڊيا مسلم ليگ جو پھريون ساليانو اجلاس 1907 ۾ ڪراچي ۾ ٿيو ھو ۽ انهي جو ڪريڊٽ پڻ سنڌ جي خوجن ڏانهن وڃي ٿو، جن جو روحاني رھبر سر آغا خان پارٽئ جو صدر ھيو. سر آغا خان کان پوء ھڪ ٻئي خوجي قائداعظم محمد علي جناح مسلم ليگ کي ھڪ فعال جماعت بڻائي ڏيکاريو ۽ انهي جي پليٽ فارم تان پاڪستان جي تحريڪ ھلائي ۽ ھڪ الڳ آزاد ملڪ وٺي ڏيکاريو.1839 کان وٺي اڄوڪي ڏينهن تائين خواجا ڪميونٽي سنڌ سان مثالي محبت ڪئي آھي ۽ ان جي بي مثال خدمت بہ ڪئي آھي. مون ٻين ميونسپالٽين جو رڪارڊ تہ ڪون ڏٺو آھي پر گل حيات ۾ ھن برادري بابت مواد مان معلومات ملي ٿي تہ ڪراچي ميونسپالٽي ۾ ھن برادري جا ماڻھون سالن جا سال ميمبر ٿي رھيا. مرحوم جي الانا جڳ مشھور ماڻھو ھيو ۽ شاعري ۾ دنيا جهان ۾ نالو ڪمايائين ۽ تحريڪ آزادي تي ڪتاب لکيائين ۽ تحريڪ آزدي ۾ ڀرپور حصو ورتائين. اھو پڻ انهي برادري سان تعلق رکندو ھيو. سندس گھر ڌياڻي سنڌ اسيمبلي جي ميمبر ٿي ۽ سندس پٽ پيار علي الانا پيپلز پارٽي جي حڪومت ۾ تعليم جو وزير ٿيو. نامور محقق ڊاڪٽر غلام علي الانا بہ ھن ڪميونٽي سان واسطو رکي ٿو جنهن سنڌالاجي کي مثالي ادارو بڻايو ۽ جيڪو علام اقبال اوپن يونيورسٽي ۽ سنڌ يونيورسٽي جو وائيس چانسلر بہ رھيو آھي. ڊاڪٽر ڪريم خواجا نہ فقط پيپلز پارٽي جو سياسي اثاثو رھيو آھي پر ھو ڪيترين لرنيڊ باڊيز جي ميمبر ۽ صلاحڪار جي حيثيت ۾ خدمتون سر انجام ڏئي رھيو آھي.مون کي ڪو تفصيل سان ريسرچ پيپر لکڻو ڪونهي پر اھو گوش گذار ڪرڻ چاھيان ٿو ت خوجا ڪميونٽي سنڌ سان عشق ڪندڙ ڪميونٽي آھي، جنهن پنهنجي منفرد ڪلچر سان سنڌ جي خدمت ڪئي آھي. آغا خان يونيورسٽي ۽ آغا خان اسپتال ان جا ٻہ مثال اسان اڳيان آھن. 1839 کان وٺي ھن ڪميونٽئ جي سياسي ، سماجي ۽ تعليمي خدمتن بابت گل حيات انسٽيٽيوٽ ۾ تمام گھڻو مواد پيو آھي. اسان جي ڪوشش رھندي تہ آھستي آھستي ھن سموري مواد کي پنهنجي ويب سائيٽ تي اپ لوڊ ڪيون -
سنڌ آزاد پارٽيءَ بابت گل حيات ۾ گڏ ٿيل مواد.
ممتاز پٺاڻ(گل حيات جي ميڙي چونڊيءَ مان)”سنڌ آزاد پارٽيءَ بابت گل حيات ۾ گڏ ٿيل مواد.“انگريزن جي دور ۾ جن انسانن ڌرتي جي حالتن ۽ انگريزن جي غلامي سان مثالي بغاوت ڪئي انهن مان شيخ عبدالمجيد سنڌي پڻ ھڪ آھي. ھو سياسي ۽ نظرياتي طور تي تہ رئيس غلام محمد ڀرڳڙي جي ويجهو رھيو، پر تاريخ ۾ پنهنجي ھڪ الڳ ۽ منفرد حيثيت ٺاھي ويو . ھن عظيم انسان جي سوانح ۽ سياسي ڪارنامن تي ڪو مناسب ڪم نہ ٿيو آھي جڏھن تہ ھن جيڪي قلمي،نظرياتي ۽ سياسي ۽ صحافتي خدمتون سرانجام ڏنيون، انهن تي الڳ الڳ پي ايڇ ڊيون ڪري سگهجن ٿيون.شيخ عبدالمجيد سنڌي پنهنجي مذھب سان بغاوت ڪري مسلمان ٿيو . ھن مذھبي حوالي سان ڪٽرپڻي جو مظاھرو تہ نہ ڪيو پر سنڌ جي اھڙي تشخص لاء ڪم ڪندو رھيو جيڪو اسلامي رنگ وارو تہ ھجي پر انهي ۾ مذھبي رواداري ۽ ھندو توڙي مسلمانن جي ڀائپي برابري بہ موجود هجي.شيخ عبدالمجيد سنڌي جي زندگي سان لاڳاپيل ٽي واقعا اھڙا آھن، جيڪي ھن کي ڪيترن سياستدانن کان منفرد بڻائن ٿا. پھريون ھئ آھي تہ پاڻ جڏھن سکر جيل ۾ سياسي قيدي ھيو تہ خلافت جي ھڪ جلسي ۾ شريڪ ٿيڻ لاء ھندستان جا وڏا مسلمان ليڊر آيا جن اھو فيصلو ڪيو تہ سکر جيل جي چوڌاري طواف ڏيڻ وانگر چڪر ڏنا ويندا. انهن ائين ڪيو ۽ سکر جيل اندران توڙي ٻاھران “ اللہ اڪبر“ جي نعارن سان گونججي اٿيو. سياسي مڃتا جو اھڙو مثال مشڪل ئي ملي. ٻيو مثال سندس شادي متعلق آھي ھو جيل ۾ ھيو، حيدرآباد ۾ سياسي جلسو ٿيو ۽ ان ۾ ھن عظيم انسان جي سياسي بصيرت، قومي قربانين ۽ وطن دوستي جا دل کولي بيان ڪيا ويا. اتي ھڪ نياڻيءَ چيو تہ “ شيخ عبدالمجيد جڏھن آزاد ٿيندو تہ مان ان سان شادي ڪندس“. ٽيون واقعو کيس “سنڌي “ سڏجڻ بابت آھي. چون ٿا تہ 1932 ۾ لاھور ۾ ھڪ وڏو سياسي جلسو ٿيو جنهن جي صدارت علامہ اقبال ڪري رھيو ھيو . انهي جلسي ۾ اچي ڏڦيڙ پيو ۽ جلسو ڦٽڻ وارو ھيو ، تنهن تي شيخ عبدالمجيد ھڪدم وڃي مائيڪ سنڀالي تہ ھيٺان ماڻھن جا آواز اچڻ لڳا تہ “ سنڌي کي ٻڌو، سنڌي کي ٻڌو“. جلسي ۾ خاموشي ٿي وئي ۽ ان کان پوء جلسي جي ڪاروائي ھلائڻ ممڪن ٿي پئي. انهي ڏينھن کان شيخ عبدالمجيد جي نالي سان “سنڌي “ لفظ شامل ٿي ويو.شيخ عبدالمجيد سنڌي جي حيثيت سنڌ جي سياسي ۽ آزادي جي تحريڪ ۾ پيڙھ جي برابر آھي جنهن تي شاندار عمارت تہ جڙي راس ٿي ۽ ان جي خوبصورتي سڀني محسوس ڪئي ۽ ڏٺي، پر پيڙھ تي نظر ڪيترن جي ڪانہ پئي. شيخ عبدالمجيد سنڌيءَ 1919 ۾ “روولٽ ايڪٽ “ خلاف تحريڪ ۾ حصو ورتو ۽ گرفتار ٿيو . ھن “الوحيد اخبار “ کي اوج تي رسايو ۽ جڏھن سنڌ ممبئي کان جدا ٿي تہ “ الوحيد اسپيشل سنڌ آزاد نمبر“ ڪڍيائين جيڪو ھڪ اھم تاريخي دستاويز آھي.شيخ عبدالمجيد سنڌيءَ سنڌ ۾ ممبئي کان عليحدگيءَ واري تحريڪ کي عوامي تحريڪ بڻائڻ لاء “ 1931 ۾ “سنڌ آزاد پارٽي“ ٺاھي ۽ اھو سندس ھڪ تمام وڏو ڪارنامو آھي جنهن ۾ سندس سياسي بصيرت نظر اچي ٿي. شيخ عبدالمجيد سنڌيءَ انهي پارٽيءَ جي مينيفيسٽو ۾ اھو ٻڌايو تہ سنڌ جي عليحدگي کان پوء جڏھن سنڌ اسيمبلي ٺھندي تہ ان ۾ عوامي ڀلائيءَ ۽ سنڌ جي روشن مستقبل لاء اسيمبلي کي ڇا ڪرڻو پوندو اھي. سمورا تفصيل ھن 1931 ۾ ئي ھن پارٽي جي منشور ۾ ٻڌايا آھن. اھو سندس ھڪ نظرياتي تربيت جو عمل ھيو جنهن ذريعي ھن عوام کي ٻڌايو تہ جڏھن سنڌ ممبئي کان الڳ ٿي تہ سندن چونڊيل نمائندا ايوانن ۾ ۽ حڪومت ۾ اچي ڪھڙا ڪم ڪندا.شيخ عبدالمجيد سنڌي جي اھا “سنڌ آزاد پارٽي “ سنڌ جي ڪنڊ ڪڙڇ ۾ مقبول ٿي ۽ ان جون شاخون کوليون ويون جن منجهان ڪن شاخن جا نالا ھيٺ ڏيان ٿو:ڪراچي، حيدرآباد، ڳوٺ عبدالحئي( تعلقو ڊگري)، اللہ آباد تعلقو دادو، بٺورو، چڪ، ڇتن شاھ.دائود مھيسر( نزد ميھڙ)، فقير آباد ( ضلعو ٿرپارڪر)، ھالا، ھاشم سومرو( ضلعو ٺٽو)، جيڪب آباد، جھمپير، سجاول، نواب شاھ، عودي ۽ شڪارپور وغيره.اسان وٽ “تاريخي تحقيقي “ اڃا عام نہ ٿي آھي ۽ “ماضي جو مطالعو“ اسان جي اوليتن ۽ دلچسپين ۾ شامل ڪونہ ٿي سگهيو آھي ان ڪري اسان کوڙ ڳالھيون نہ ڪيون آھن ۽ نہ ئي ٻڌيون آھن. شيخ عبدالمجيد سنڌي تي مرحوم خان محمد پنھور انگريزي ۾ ڪتاب لکيو ھيو جنهن ۾ منهنجي والد صاحب جو مضمون پڻ شامل آھي. ان کان پوء جيڪڏھن ڪنهن ھنڌ يا ڪنهن شخص ڪو “آزاد پارٽي “ تي ڪم ڪيو آھي تہ محققن ۽ تاريخي تحقيق ڪندڙ ادارن ۾ باھمي ربط ۽ لاڳاپو نہ ھجڻ ڪري خبر ڪانہ ٿي پوي تہ ڪنهن ڪو ڪم بہ ڪيو آھي يا نہ ۽ جيڪڏھن ڪو ڪم ٿيو آھي تہ اھو ڪھڙو ۽ ڪيترو ٿيو آھي. گل حيات انسٽيٽيوٽ پنهنجي حساب سان شيخ عبدالمجيد سنڌي ۽ سندس سياسي خدمتن ۽ سندس ٺاھيل “سنڌ آزاد پارٽي“ بابت چڱو خاصو مواد گڏ ڪيو آھي. مون ھن کان اڳ بہ شيخ عبدالمجيد سنڌي بابت ھڪ پوسٽ لکي آھي پر اڄ مون جيڪي ڳالھيون ڪيون آھن اھي اضافي آھن ۽ نہ ڪي ساڳين ڳالھين جو ورجاءُ آھي.مان اڳ ۾ اھو لکندو ۽ چوندو رھيو آھيان تہ جيڪڏھن ڪو محقق يا تحقيق ڪندڙ ادارو اسان کان سھڪار وٺندو تہ ان سان ڀرپور سھڪار ڪيو ويندو. پر ھاڻي مون ھيءُ لکڻ ۽ چوڻ شروع ڪيو آھي تہ جيئن جيئن وقت مليو تہ تيئن تيئن اسان تاريخي اھميت وارو مواد ۽ رڪارڊ پاڻ ئي پنهنجي ويب سائيٽ تي اپلوڊ ڪندا وينداسين -
اجميري سنڌي شخصيتون ليکڪ ديپچندرتلوڪچند 1967 پارٽ 1
اجميري سنڌي شخصيتون ليکڪ ديپچندرتلوڪچند 1967 پارٽ 1
{aridoc engine=”pdfjs” width=”580″ height=”600″}images/Doc/Ajmari_sindhi_Shaksiyatoon_1.pdf{/aridoc}
-
اجميري سنڌي شخصيتون ليکڪ ديپچندرتلوڪچند 1967 پارٽ 2
اجميري سنڌي شخصيتون ليکڪ ديپچندرتلوڪچند 1967 پارٽ 2
{aridoc engine=”pdfjs” width=”580″ height=”600″}images/Doc/Ajmari_sindhi_Shaksiyatoon_2.pdf{/aridoc}