ممتاز پٺاڻ
(گل حيات جي ميڙي چونڊيءَ مان)
”بليموريا خاندان جون سنڌ لاءِ ڪيل خدمتون. “
چوندا آھن تہ ” جنهن جو کائجي تنهن جو ڳائجي“ ڌرتيءَ کي ان ڪري ماتا چئبو آھي جو اھا نہ رڳو پنهنجي سيني تي انسانن کي زنده رکي ٿي پر انهن کي پالڻ لاءِ ان اُپائي ٿي ميوا پيدا ڪري ٿي ۽ اھو سڀ ڪجه پيدا ڪري ٿي جنهن ڪري انسان زنده رھي سگهي ٿو. ان ڪري ”وطن جي حب“ کي دنيا جي ڌرمن ايمان جو جزو قرار ڏنوآھي.
انگريز سنڌ تي قابض ٿيا تہ ھندستان جون ڪيتريون قومون , خاندان ۽ برادريون سنڌ ۾ آيا . انهن جو وڏو مقصد واپار ۽ تجارت ڪرڻ ھيو. پر انهن ڪڏھن بہ سنڌ ڌرتي کي ٽڪرا ٽڪرا ڪري ڀاڱن ۾ ورھائڻ جي ڪوشش نہ ڪئي. بلڪہ سنڌي سماج جو اٽوٽ انگ ۽ رنگ بڻجي سنڌ جي مثالي خدمت ڪئي ۽ زندگي جي ھر ھڪ شعبي ۾ وڏا ڪارناما سرانجام ڏنا. انهن اسڪول ۽ اسپتالون کوليون ۽ سنڌ جي ادارن کي محفوظ ۽ مضبوط بڻايو ۽ انهن سنڌ کي ماتر- ڀومي ڄاڻي ان جي سماجي, سياسي, ثقافتي ۽ علمي ادبي خدمت ڪئي. انهن منجهان ڪيترن خاندانن نالو ڪمايو ۽ مشھور ٿيا ۽ ڪن خاندانن جو نالو جھڙوڪ گمنام ٿي ويو. بليموريا خاندان بہ انهن مان ھڪ خاندان آھي.
اڄ مون بليموريا خاندان بابت ان ڪري لکيو آھي جو سنڌ جا محنتي ۽ جاکوڙي محقق,خاص طور تي مختيار ملاح ۽ حبيب سنائي اين .ايم بليموريا بابت بابا سائين سان رابطو ڪندا رھيا آھن ۽ انهي شخص بابت معلومات گھرندا رھيا آھن. حبيب سنائيءَ تازو ” سنڌ ھسٽاريڪل سوسائٽي“ تي ھڪ لاجواب مقالو لکيو آھي ۽ اھو ڇپجي چڪو آھي. اھڙي نموني سان مختيار ملاح ھڪ دفعي اين. ايم بليموريا جو ڦوٽو ڏئي انهي تي مختصر طور تي لکيو.
” سنڌھسٽاريڪل سوسائٽي“ تي گل حيات ۾ ۵۰۰ کان مٿي صفحن تي مواد موجود آھي جيڪو اسان پنهنجي ويب سائيٽ تي پبلش ڪيو آھي. بابا سائين مون کي تاڪيد ڪيو ت سندس نوٽس کي غور سان ڏسان ۽ اين ايم بليموريا بابت معلومات گڏ ڪري ڪو مضمون لکان. ان ڪري مون ورق ورائڻ شروع ڪيا ۽ بليموريا خواه سندس خاندان بابت معلومات گڏ ڪري ورتم ۽ ان جي آڌار تي ھي پوسٽ لکي رھيو آھيان.
اين . ايم بليموريا سنڌ جي تمام اھم سوسائٽين جو فعال ميمبر ۽ عھديدار ٿي رھيو. ھو ” سنڌنيچرل ھسٽري سوسائٽي“ جو بہ سيڪريٽري ٿي رھيو ۽ ”سنڌ ھسٽاريڪل سوسائٽي“ جو بہ سيڪريٽري ۽ پوءِ صدر ٿي رھيو. ھن ٻنھي سوسائٽين لاءِ ڏاڍو لکيو ۽ تمام سٺو لکيو. سندس اھي تحقيقي مقالا اسان جي گل حيات ۾ موجود آھن ۽ موقعو مليو تہ انهن کي پنهنجي ويب سائيٽ تي پبلش ڪرائيندس.
بليموريا “سنڌ ھسٽاريڪل سوسائٽي“ ۾ وڏو اھم ڪردار ادا ڪيو. ھو مارسٽن روڊ, ڪراچيءَ ۾ رھندو ھيو سندس ھڪڙي خط مان معلوم ٿئي ٿو تہ ھو ھڪ پارسي اسڪول ۾ شايد استاد ھيو. ان ڪري ان جو ھڪ خط ٽپال کاتي انهي ايڊريس تي نوٽ ھڻي واپس ڪيو تہ “اوھان جي لکيل ايڊريس درست ناھي“. ھن جي ذاتي ۽ سماجي زندگي بابت اڃا وڌيڪ معلومات گڏ ڪرڻ جي ضرورت آھي.
بليموريا خاندان پھرين مھاڀاري لڙائي کان بہ گھڻو اڳ سنڌ ۾ آيو ۽ هن خاندان مان پي.ايف بليموريا ڪراچي ۾ پاڻي جي جھازن جي مرمت, ٺيڪيداري ۽ مرڪنٽائيل خواه مئرين جي شعبن ۾ ڪاروبار شروع ڪيو. ھن جي ڪمپني ۾ سوين ملازم ھوندا ھئا. سندس پيءُ جو نالو فرمانجي بليموريا ھيو. سندس زال ” زر تشتي بنو منڊل “ جي سيڪريٽري ھئي جنهن ڪراچي ۾ وڏا سماجي ڪم ڪيا.
ھئ ڪمپني پي ايف. بليموريا ٺاھي جڏھن تہ اسان کي تلاش اين. ايم بليموريا جي آھي. نالن مان ظاھر ٿئي ٿو تہ خاندان ساڳو آھي ليڪن اين .ايم بليموريا پي .ايف بليموريا جو اولاد ڪونهي. ڇو تہ ٻنهي جي والدن جي نالن ۾ فرق آھي.
اين . ايم بليموريا جڏھن سنڌ ھسٽاريڪل سوسائٽي جو سيڪريٽري ھوندو ھيو تہ ھو ڪيترن فرمن ۽ ڪمپنين کان سنڌ ھسٽاريڪل سوسائٽي لاءِ چندو وٺندو ھيو. ان جو ڪارڻ ھي آھي تہ ھن جو خاندان پڻ ھڪ نامياريءَ ۽ وڏيءَ ڪمپنيءَ جو مالڪ ھيو. انڪري ٻين ڪمپنين کان مالي مدد وٺڻ اين.ايم بليموريا لاءِ آسان ھئي.
بليموريا سنڌ ھسٽاريڪل سوسائٽي لاءِ وڏو ڪم ڪيو. ھن سنڌ ھسٽاريڪل سوسائٽيءَ جو ھندستان, برطانيا ۽ آمريڪا جي لرنيڊ باڊيز سان الحاق ڪرايو. بليموريا وڏي قلمي تحريڪ ھلائي تہ ” موھين جي دڙي“ مان لڌل شيون جيڪي پنجاب ۽ دھليءَ کڻي ويا ھيا اھي سنڌ کي واپس ملن. ھو پنهنجي دور جو محنتي محقق ھيو. ۽ ھن پنهنجي قول ۽ فعل سان سنڌ جي ڌرتي ۽ تاريخ سان بي لوث محبت ڪئي ۽ خدمت ڪئي
