جيوني سري سوامي ڌرمداس صاحب مانجھند نواسي جي ھڪ داس 1941
{aridoc engine=”pdfjs” width=”570″ height=”600″}images/Doc/NEW/جيوني_سري_سوامي_ڌرمداس_صاحب_مانجھند_نواسي_جي_ھڪ_داس_1941_صاف.pdf{/aridoc}
Author: admin
-
جرنيل شاھی منير احمد 1994
جرنيل شاھی منير احمد 1994
{aridoc engine=”pdfjs” width=”570″ height=”600″}images/Doc/NEW/جرنيل_شاھی-منير_احمد-1994-صاف.pdf{/aridoc}
-
جديد ادبي تنقيدي نظرين ۽ لاڙن جو سنڌي ادب تي اثر ڊاڪٽر ساجدہ پروين
جديد ادبي تنقيدي نظرين ۽ لاڙن جو سنڌي ادب تي اثر ڊاڪٽر ساجدہ پروين
{aridoc engine=”pdfjs” width=”570″ height=”600″}images/Doc/NEW/جديد_ادبي_تنقيدي_نظرين_۽_لاڙن_جو_سنڌي_ادب_تي_اثر_ڊاڪٽر_ساجدہ_پروين.pdf{/aridoc}
-
ڀائي ڪلاچند ڄيٺمل پرسرام گلراجاڻي 1914
ڀائي ڪلاچند ڄيٺمل پرسرام گلراجاڻي 1914
{aridoc engine=”pdfjs” width=”570″ height=”600″}images/Doc/NEW/ڀائي_ڪلاچند_ڄيٺمل_پرسرام_گلراجاڻي_1914_صاف.pdf{/aridoc}
-
Sindh Ja Soorman GM Syed
Sindh Ja Soorman GM Syed
{aridoc engine=”pdfjs” width=”570″ height=”600″}images/Doc/NEW/4_5924770963785781831.pdf{/aridoc}
-
ڊاڪٽر غلام علي الانا
ڊاڪٽر غلام علي الانا
ڊاڪٽر غلام علي الانا، 15 مارچ 1930ع تي، ڳوٺ تڙ خواجا، تعلقي جاتيءَ ۾ هڪ غريب هاريءَ الهڏني جي گهر ۾ ڄائو. پاڻ سنڌ يونيورسٽيءَ مان سنڌي ادب ۽ سنڌي ٻوليءَ جو پهريون ڊاڪٽر ھو، جنهن ”لاڙ جي ادبي ۽ ثقافتي تاريخ“ جي موضوع تي علامه غلام مصطفيٰ قاسميءَ جي رهبريءَ ۾، سال 1971ع ۾ پي. يڇ. ڊيءَ لاءِ مقالو مڪمل ڪيو. سندس رهبريءَ ۾ ڪيترن محققن ڊاڪٽريٽ جي ڊگري ورتي آهي. شروعاتي تعليم پنهنجي ڳوٺ ’تڙ خواجا‘ ۾ ورتي. ثانوي تعليم ميرپور بٺوري مڊل اسڪول ۾، ۽ پوءِ اي- وي اسڪول ٽنڊومحمد خان ۽ پوءِ اين. جي. وي هاءِ اسڪول ڪراچيءَ مان مئٽرڪ ڪيائين. بي.ا ي آنرس سنڌي ٻوليءَ ۽ علم ادب ۾، 1953ع ۾ سنڌ يونيورسٽيءَ مان ڪيائين. ايم. اي سنڌي علم و ادب 1955ع ۾ سنڌ يونيورسٽيءَ مان ڪيائين. ڊاڪٽر الانا پاڪستان ۾ پهريون شخص آهي، جنهن علم لسانيات ۽ علم صوتيات ۾ لنڊن يونيورسٽيءَ مان 1963ع ۾ ايم. اي ڪئي. ڊاڪٽر الانا پنهنجي سڄي زندگي درس ۽ تدريس لاءِ تعليمي ادارن ۾ گذاري ھئي. تعليمي ميدان ۾ الانا صاحب پنهنجي خدمت جو آغاز ٽريننگ ڪاليج فار مين حيدرآباد جو هڪ استاد جي حيثيت سان ڪئي . 1952ع ۾ اُتي استاد مقرر ٿيو، ۽ پوءِ اتان 1954ع ۾ پهرين گورنمينٽ هاءِ اسڪول ٺٽي ۽ پوءِ سٽي ڪاليج حيدرآباد ۾ ليڪچرر مقرر ٿيو، جتي 26 جنوري 1958ع تائين رهيو، تنهن کانپوءِ ڊاڪٽر الانا صاحب کي سنڌ يونيورسٽيءَ جي سنڌي شعبي ۾ ليڪچرار طور چونڊيو ويو. جتان ترقي ڪندو، 1976ع ۾ ساڳئي شعبي ۾ پروفيسر مقرر ٿيو. ڊاڪٽر الانا صاحب جولاءِ 1963ع ۾ انسٽيٽيوٽ آف سنڌالاجيءَ جو اسسٽنٽ ڊائريڪٽر ۽ پوءِ پروفيسر انچارج ٿي رهيو. 6 جنوري 1981ع کان 9 سيپٽمبر 1981ع تائين سنڌ يونيورسٽيءَ جي آرٽس فئڪلٽي جو ڊين ٿي رهيو. ڊاڪٽر الانا سنڌ يونيورسٽيءَ جي سنڌي ڊپارٽمينٽ مان سينئر پروفيسر جي حيثيت ۾ 14 مارچ 1990ع ۾ رٽائر ٿيو. 21 جون 1993ع کان وٺي 28 جولاءِ 1995ع تائين سنڌ يونيورسٽيءَ جو وائس چانسلر ٿي رهيو. جتان 25 جولاءِ 1995ع ۾ استعيفا ڏنائين. کيس سال 1996ع ۾ سنڌ يونيورسٽيءَ جي سنڌي شعبي جو پروفيسر ايمريٽس مقرر ڪيو ويو. ڊاڪٽر الانا 9 آگسٽ 1983ع کان وٺي 4 سيپٽمبر 1989ع تائين علامه اقبال اوپن يونيورسٽيءَ اسلام آباد جو وائيس چانسلر پڻ رهيو.22 جولاءِ 1998ع کان وٺي آگسٽ 2001ع تائين سنڌي ٻوليءَ جي بااختيار اداري جو چيئرمئن رهيو. سندس تصنيفن جو مختصر وچور هن ريت آهن: ”چور“ (1954ع،”لاش“(1954ع)، ”ناصر خسرو، ايراني“ (1961ع)، ”منتخب ديوان فاضل“ (1964ع)، ”سنڌي صورتخطي“ (1964ع)، ”سنڌي نثر جي تاريخ“ (1966ع)، ”ادبي اوسر“، (1967ع)، ”سنڌي صوتيات“ (1967ع)، ”سنڌ جي ديني ادب جو ڪئٽلاگ“ (1971ع)،”علمي آئينو“ (1971ع)، ”سنڌي زبان جي بنيادي لغت“ (1973ع)، ”سنڌي زبان جي وڌايل بنيادي لغت“ (1973ع)، ”سنڌي ٻوليءَ جو بڻ بُنياد“ (1974ع)، ”سنڌي ليکڪن جي ڊائريڪٽري“ (1974ع)، ”سنڌي پهريون ڪتاب“ (1974ع)، ”لاڙ جي ادبي ۽ ثقافتي تاريخ“ (1977ع)، ”سنڌ جي لساني جاگرافي“، (1979ع)، ”سنڌي ٻوليءَ جو اڀياس“، (1987ع)، ”زبان اور ثقافت“ (1987ع. ”سنڌي معلم“ (1991ع)، Introduction of Sindhi literature (1991), Papers on Sindhi Language & Linguistics (1999)، ”ثقافتي ورثو“ (1999ع)، ”سنڌي لنگئافون پئڪيج“ (2001ع)، ”استادن لاءِ هدايتون-2 جلد“، ”سنڌي ٻوليءَ جي ارتقا“(2007ع)، ”سنڌي صوتيات“، ”History of Sindhi Language and Literature at a Glance”“ جڏهن ته سندس ڪتاب ”سنڌيءَ جو عملي گرامر “ ڇپائي هيٺ آهي. ڊاڪٽر الانا ڪيترين ئي تنظيمن ۾ ميمبر طور پڻ ڪم ڪيو . هن دنيا جا اڪثر ملڪ گهميا ۽ بين الاقوامي سيمينارن ۽ ڪانفرنسن ۾ شرڪت ڪئي ۽ مقالا پڙهيا . ڊاڪٽر الانا صاحب ڪيترائي قومي ۽ صوبائي اوارڊ حاصل ڪيا . برک عالم، ماهر لسانيات، ناليواري تعليم دان ۽ سنڌي ٻوليءَ جي بااختيار اداري جي اڳوڻي چيئرمين ڊاڪٽر غلام علي الانا 28 نومبر 2020ع تي حيدرآباد ۾ وفات ڪئي. -
فرزانہ شاھین
فرزانہ شاھین28 نومبر 1967 جنم تاریخ
سنڌي ٻوليءَ جي نامياري ليکڪا، شاعره، ڪھاڻيڪاره فرزانہ شاھين 28 نومبر 1967ع تي سکر ۾ جنم ورتو، ھن شاهه عبداللطيف يونيورسٽي خيرپور مان گريجوئيشن ۽ ماسٽرس ڪئي، ان کان پوءِ سنڌ جي تعليم کاتي ۾ ليڪچرار مقرر ٿي، ترقي ڪري پروفيسر جي عھدي تي پھتي آهي، سندس ڇپيل ڪتابن ۾ وجود جي ڳولا (ڪھاڻيون)، پھڻ پير پٿون (شاعري)، نيڻ آسائتا (شاعري)، مٽي ماٿي لايان (ڪھاڻيون)، نينھن جو نوحو (شاعري) وغیرہ شامل آهن..
-
پروانو ڀٽي
پروانو ڀٽي:
سنڌي ٻولي جو ناليوارو اديب، شاعر ، ڪمپيئر ۽ جهونو صحافيپروانو ڀٽي 16 فيبروري 1934ع ۾ دادو ضلعي جي ڦلجي اسٽيشن لڳ ڳوٺ پيارو آرائين ۾ پيدا ٿيو. سندس اصل نالو ميوو خان ڀٽي هو ، سندس والد جو نالوگل محمد خان ڀٽي هو جيڪو پوليس کاتي ۾ ملازم هو. پرواني ڀٽي جو خاندان سندس والد جي بدلي سبب 1950ع ۾ لڏي اچي ٽنڊو محمد خان ۾ رهائش پذير ٿيو. ٻالڪپڻ کان لکڻ پڙهڻ جي چاهه منجهس لاتعداد صلاحيتون پيدا ڪيون. 1947ع کان صحافت جي شروعات ڪيائين ۽ ٽنڊو محمد خان ۾ عبرت جو نمائندو مقرر ٿيو ، 1950ع ۾ ڀٽ شاهه ۾ ادبي ڪانفرنس ۾ شريڪ ٿي باقاعده ادبي سفر جي شروعات ڪيائين. گيت، غزل ، نظم ۽ لاتعداد قطعه لکي پنهنجي حيثيت مڃرايائين، 1954ع کان هفتيوار عبرت ۾ سندس قطعه ڇپجڻ لڳا. ان وقت اردو زبان جو بهترين شاعر رئيس امروهي ”جنگ“ اخبار ۾ قطعه لکندو هو، اهو پڻ پرواني ڀٽي جي قطعن جي تعريف ڪندو هو، جنهن بعد هلال پاڪستان ۽ آفتاب اخبار ۾ به سندس قطعه شايع ٿيا. شاعري ۾ سندس استاد غلام محمد گرامي ۽ شيخ ابراهيم خليل هئا .پروانو ڀٽي 1957ع ۾ تپيداري جو امتحان پاس ڪري سرڪاري نوڪري ۾ لڳو پر ادب سان دلي لڳاءَ کيس نوڪري طرف مائل نه ڪري سگهيو ۽ هڪ سال بعد نوڪري ڇڏي وري اچي ادبي دنيا وسايائين . پروانو ڀٽي ڀلوڙ شاعر ، اديب ، صحافي ، ليکڪ ۽ ڪمپيئر هئڻ سان گڏ بهرين اداڪار پڻ رهيو. 1953ع ۾ ميٺارام هاسٽل ۾ ” مجرم ڪون“ نالي سان ٿيل اسٽيج ڊرامي ۾ اداڪاري کانپوءِ شوبز جي دنيا سان به واڳيل رهيو. 1963ع ۾ سنڌي ادبي سنگت جو مرڪزي جوائنٽ سيڪريٽري ٿيو. 1970ع ۾ اي ڪيو پيرزاده جي سنڌي فلم ” محبوب مٺا “ ۾ سنڌي وڏيري جو ڪردار نڀايائين.ان بعد ” مارو “ ۽ ” مومل راڻو “ فلمن ۾ به اداڪاري ڪيائين جيڪي رليز ٿيڻ کان پهرين اڌ ۾ رهجي ويون . پرواني ڀٽي جا ٻه ڪتاب پڻ ترتيب ڏنل آهن ، جيڪي 1968ع ۾ شايع ٿيا ، جن جا نالا ” ٽڙندڙ مُکڙيون ۽ ”سرهاڻ“ آهن. سياسي ، سماجي ، ادبي محفلن ۽ ريڊيو پاڪستان تي ڪمپيئرنگ جا بهترين فرائض سرانجام ڏنائين. ريڊيو پاڪستان حيدرآباد جي قيام کان وٺي ان سان لاڳاپيل رهيو. حيدرآباد ۽ ٽنڊو محمد خان پريس ڪلبن جي بانيڪارن ۾ شامل رهيو. پريس ڪلب حيدرآباد ، پريس ڪلب ٽنڊو محمد خان ، سنڌي ادبي سنگت مرڪز سميت ڪيترن ئي ادارن جي ٿيندڙ چونڊن ۾ ڪيترائي ڀيرا اليڪشن ڪميٽين جو سربراهه ۽ سنڌي ادبي بورڊ جي بورڊ آف گورنرس ۽ سنڌ ٽيڪسٽ بُڪ بورڊ جي نصاب ڪميٽي جو ميمبر پڻ رهيو.سياسي ، سماجي ، علمي ،ادبي ۽ ثقافتي ادارن پاران کيس لاتعداد مڃتا ايوارڊ ۽ سرٽيفڪيٽ ملي چڪا آهن. پرواني ڀٽي کي ٽن پُٽن ۽ چار نياڻين جو اولاد ٿيو ، سندس پُٽن ۾ انعام ڀٽي ، گل محمد ڀٽي ۽ اسد ڀٽي شامل آهن ، جن مان سندس وڏي نياڻي وفات ڪري وئي ۽ سندس هڪ پُٽ گل محمد ڀٽي ، 2003ع ۾ شهيد ٿي ويو هو، پرواني ڀٽي کي اڄ مغرب کان پوءِ ٽنڊو محمد خان جي پير شارفو قبرستان ۾ سپردخاڪ ڪيو ويندو.پرواني ڀٽي جي وفات تي سنڌ جي علمي ، ادبي حلقن ۾ ڏک جي لهر ڇائنجي وئي آهي ، سنڌي ادبي سنگت شاخ ٽنڊو محمد خان جي ضلعي رابطه سيڪريٽري اعظم ڀٽي ، پرواني ڀٽي جي لاڏاڻي تي ٽي ڏينهن سوڳ جو اعلان ڪيو آهي . ۽ سندس وڇوڙي کي سنڌي ٻولي ، علم ، ادب لاءِ هڪ وڏو نقصان قرار ڏنو آهي . -
-
جڳديش لڇاڻي
جڳديش لڇاڻي
4 ڊسمبر 1939: جنم تاريخ
ھند سنڌ ۾ سنڌي ٻوليءَ جي نامياري ليکڪ، نقاد، ڪھاڻيڪار، ڊراما نگار، ناٽڪ نويس جڳديش ويڀراج لڇاڻي المعروف جڳديش لڇاڻي 4 ڊسمبر 1939ع تي پير جي ڳوٺ سنڌ ۾ جنم ورتو، ورھاڱي کان پوءِ خاندان سان گڏ انڊيا ھليو ويو، ھن سنڌي ادب ۽ ھندي ادب ۾ ماسٽرس ڪيون، ان کان پوءِ ايم فل ڪئي، جڳديش لڇاڻي وڏو عرصو ڪاليج آف آرٽس، سائنس اينڊ ڪامرس الهاس ننگر سان لاڳاپيل رهيو، جگديش لڇاڻي سنڌي ٻوليءَ سان گڏ انگریزي ۽ ھندي ٻولين ۾ لکيو آهي، سندس مختلف صنفن جي تصنیفن ۾: خاموش زندگي، ادبي شناس، سِڌا ردل جي ڪشمڪش جو چتر، هڪ تصوير ٻه پاسا (ڪهاڻيون)، سنڌي ادب جي روپ ريکا، اصول ۽ آلوچنا، نئون ساهت، ساهت سروپ، اپبياس ۽ سنڌي اپبياس، شاهه ۽ صوفي مت، ساهت جي پرک، سنڌي ڪهاڻي جي اوسر، ادبي تصويرون (ريڊيو ناٽڪ ۽ ادبي خاڪا) وغيره مشهور آهن، جڏهن ته سندس لکيل ٽيلي اسڪرپٽس ۾: جوڳي جادو لائي ويا (رام پنجواڻي جي زندگي تي ٽيلي اسڪرپٽ)، پوڦٽي- پوپٽي (پوپٽي هيراننداڻيءَ جي جيون، رچنائن ۽ خيالن جي آڌارت ٽيلي اسڪرپٽ)، کريو نه تنهن جو کير (سنت ڪنور رام، جھولي لال ۽ هيمون ڪالاڻيءَ جي حياتي تي ٽيلي اسڪرپٽ)، جل ۽ جوتين وارو (جھولي لال جو جيون چرتر)، نيڻين ننڊ حرام (شاهه لطيف جي حياتي، ڪلام ۽ تخليقي تصور جي آڌارت ٽيلي اسڪرپٽ)، هي ڪوئي کسي نه سگھندو (ريڊيو فلم ناٽڪ)، ڏات ۽ ڏانءُ (ايم ڪمل جي شخصيت ۽ ادبي ڪم جو جائزو)، ڏور به اوڏا سپرين (شاهه لطيف، شيخ اياز ۽ تاجل بيوس تي وڊيو فلم اسڪرپٽ) وغيره شامل آهن، ٻارڙن لاءِ لکيل مواد ۾: جھرڪيءَ لڌو ٽڪو، روپ نگر جي راجڪماري، گلن ڦلن جي راڻي، ڪُني آندي ڪنوار، هڪڙو هو ڏاهري، گنگا گيان، ملي ڪبو مقابلو، لال هيري جي ڳولا، وگيان جون آکاڻيون وغيره شامل آهن -
غلام علي لغاري المعروف نسيم بلوچ
نسیم بلوچ3دسمبر 1969: جنم تاریخ
سنڌ جي مشهور شاعر غلام علي لغاري المعروف نسيم بلوچ 3 ڊسمبر 1969ع تي باکڙو ضلعي سانگهڙ ۾ جنم ورتو، ھن ابتدائي تعلیم پرائمري اسڪول ڳوٺ مولوي خير محمد مان حاصل ڪرڻ کان پوءِ مئٽرڪ، انٽر، شارٽ ھينڊ ۽ ٽائيپنگ جا ڪورس ڪيا، ان کان پوءِ ڪمرشل ٽريننگ سينٽر کپرو ۾ جونيئر ڪلارڪ مقرر ٿيو، ترقي ڪري سينيئر ڪلارڪ ۽ اسسٽنٽ ٿيو، نسيم بلوچ جو شمار سنڌ جي بھترين شاعرن ۾ ٿئي ٿو، ھن سنجيده شاعري سان گڏ مزاحيه شاعري به ڪئي آهي، سندس ڇپيل ڪتابن ۾ مرڪ مھانگي نه ٿئي، خوابن جو لانگ مارچ، مان، موکي ۽ مڪلي شامل آهن.. -