Author: admin

راءِ صاحب سونا سنگ ساڌو رام ريجسگاڻي لاڙڪاڻي ۾ ڄائو . 29 مئي 1916ع کان سرڪاري ملازم ٿيو . 07 ڊسمبر 1937ع تي کيس ڊپٽي ڪليڪٽر جو عهدو ڏنو ويو . 1945ع کان سنڌ ۾ سيٽلمينٽس سروي ۽ لئنڊ رڪارڊس جو ڊائريڪٽر ۽ رجسٽريشن جو انسپيڪٽر جنرل ٿي رهيو .

01 فيبروري 1892ع

نامياري صوفي بزرگ ۽ با ڪمال شاعر ڇتي فقير سانگيءَ جي رحلت ٿي . سندس پورو نالو محمد ڇتل ولد محمد بچل سانگي هو . سن جي ولادت 14 سيپٽمبر 1822ع تي ڳوٺ ”محبوب جو بنگلو“ ۾ ٿي .

12 آگسٽ 1892ع

سنڌ مدرسة الاسلام جي استاد ، نامياري ليکڪ ، رسالي جي ايڊيٽر ۽ ڪيترن ئي ڪتابن جي مصنف قاضي عبدالرزاق جي ولادت ٿي .

19 سيپٽمبر 1892ع

لاڙڪاڻي ۾ محمد آچر سومري جي گھر ۾ نواز علي نالي نينگر جي ولادت ٿي ، جيڪو اڳتي هلي نواز علي ” نياز “ جعفريءَ جي نالي سان مشهور ٿيو .

           ” نياز ، ڪراچي ءَ جي مدرسي هاءِ اسڪول مان مئٽرڪ پاس ڪئي . ان کان اڳ لاڙڪاڻي جي مدرسي هاءِ اسڪول ۾ استاد ٿيو . ۽ پوءِ روينيو کاتي ۾ مختيار ڪار ٿي رٽائر ڪيائين . پاڻ پنهنجي دور جو ناميارو شاعر ٿي گذريو . هن نومبر 1934ع تي وفات ڪئي .

18 آڪٽوبر 1892ع

سيد حاجي محمد شاهه ولد سيد حاجي ميراول شاهه ڄاموٽ مٽيارن ۾ ڄائو . هن ” خلافت تحريڪ “ جي زماني ۾ تحريڪ ۾ ڀرپور حصو ورتو ۽ ڪيترو وقت ” انجمنِ ساداتِ مٽياري “ جو جنرل سيڪريٽري ٿي رهيو . 

02 جون 1891ع

ڳوٺ ڦلپوٽا لڳ بنگديرو ۾ ،حمد هاسم ولد حاجي الله بخش جو جنم ٿيو ، جنهن اڳتي هلي مولوي محمد هاشم اسحاق ديرائيءَ جي نالي سان شهرت ورتي . هي ديني عالم ” خلافت تحريڪ “ جو سرگرم ڪارڪن ۽ مبلغ ٿيو ۽ انهيءَ تحريڪ جي پڄاڻيءَ بعد ” جميعت العلماءِ سنڌ “ ضلعي سکر جو ناظم ، نائب صدر ۽ صدر ٿي رهيو . سندس وفات مارچ 1949ع ۾ ٿي .

1889ع

شيخ عبدالمجيد سنڌيءَ جي ديوان ليلا رام جي گھر ۾ ولادت ٿي . هن صحافت ۽ سياست جو آغاز رئيس غلام محمد ڀرڳڙيءَ جي صحبت ۽ نگرانيءَ ۾ ڪيو ” ريشمي رومال تحريڪ “ کان وٺي ” پاڪستان تحريڪ “ تائين آزاديءَ جي اڳواڻ طور ڪردار ادا ڪيائين . سنڌ جي بمبئيءَ کان عليحدگيءَ واري تحرڪ ۾ به روحِ روان ٿر رهيو . آزاديءَ جي راهه ۾ جيل ياترا به ڪيائين .  

07 جولاءِ 1889ع

ڳوٺ ڌامراها ضلعي لاڙڪاڻي ۾ جان محمد جوڻيجي جي ولادت ٿي . هو اڳتي هلي ولايت مان بئرسٽري ڪري آيو . رئيس غلام محمد ڀرڳڙيءَ جو هم خيال ۽ دوست سياستدان هو . سنڌ جي پهرين مسلم ليگي اڳواڻن ۾ شامل ٿيڻ جهڙي شخصيت بڻيو . خلافت تهريڪ ۾ قائدانه ڪردار ادا ڪيائين . انهيءَ حوالي سان افغانستان هجرت ڪندڙن جي اڳواڻي ڪيائين. چيو وڃي ٿو ته فرنگي سرڪار کيس زهر ڏئي مارايو . سندس شهادت 16 اپريل 1921ع تي اجمير ۾ ٿي .

02 جنوري 1888ع

” سنڌ سڌار “ اخبار جي صفحي نمبر 2 تي پير ۽ شاعر مظهرالدين شاهه ”مظهر“ راشديءَ جو ڪلام شايع ٿيو. جنهن جو آخري بند هو .

” ميٽ مظهرالدين جون ميريون مندايون معاف ڪر

  آءُ مــــــون آڌار تــــــــون ڇـــــــالاءِ ٿـــــــــو پاسو ڪرين . “

25 جنوري 1888ع

رئيس غلام محمد ڀرڳڙي ڳوٺ ڊينگاڻ ۾ جنم ورتو . سنڌ ۽ هند جي چوٽيءَ وارن آزاديءَ جي اڳوڻن مان هڪ ٿيو . ڪانگريس ، هوم رول ليگ ۽ مسلم ليگ جي پليٽ فارمن تان سياسي خدمتون سر انجام ڏنائين . ڪيترو عرصو بمبئي ليجسليٽو ڪائونسل جو ميمبر به ٿي رهيو . 09 مارچ 1924 تي وفات ڪيائين .

15 جولاءِ 1887ع

سنڌ مدرسة الاسلام جي موجوده عمارت جي پيڙهه جو پٿر گورنر جنرل لارڊ ڊفرن رکيو. عمارت 1890ع ۾ ٺهي راس ٿي . ان تي جملي هڪ لک ستانوي هزار هڪ سو اٺاسي روپيا ڏهه آنا ڇهه پايون لاڳت آئي . هن عمارت جو نقشو جيمس اسٽريچن ٺاهيو هو .

14 سيپٽمبر 1887ع

پراڻن هالن ۾ نامياري شاعر ۽ تعليم دان مخدوم محمد صالح ڀٽيءَ جي ولادت ٿي . هن جو تعلق ڪلهوڙن جي دور جي عالم ۽ شآعر مخدوم عبدالروف ڀٽيءَ جي خاندان سان هو . سنڌ مدرسي ۾ پڙهيو ، ” الاسلام “ رسالو ايڊٽ ڪيائين ۽ ڪيترا ڪتاب لکيائين .

25 سيپٽمبر 1887ع

نسروانجي ميهتا جي گھر ۾ جمشيد ميهتا جنم ورتو . جنهن پنهنجي سڄي ڄمار سادگي ۽ خلق جي خدمت ۾ گذاري . ڪراچي ميونسپل ڪارپوريشن جو پهريون ميئر ٿيو سنڌ ۾ ٿيا سافي کي مشهور ۽ مقبول بڻائڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو . سنڌ جي جدائيءَ واري تحريڪ ۾ ڀرپور حصو ورتائين .

07 جنوري 1886ع

مخدوم نوح عليہ رحمت جو پندرهون سجاده نشين ، مخدوم غلام محمد ولد مخدوم ظهيرالدين ڄائو .

21 فيبروري 1886ع

ڪراچيءَ ۾ ” آريا سماجي منڊل “ نالي تنظيم قائم ٿي . هن تنظيم ڪراچيءَ واسي آريا مت مڃيندڙ هندن جي  مثالي مذهبي ، سماجي ۽ تعليمي خدمت ڪئي . تنظيم جي ڪارڪردگيءَ جو اندازو ان ڳالهه مان لڳائي سگھجي ٿو ته 1922ع ۾ هن تنظيم جا ٽي اسڪول هلندا هئا . انهن مان هڪ هيو ” پُتري پاٺشالا “ جنهن مان 80 نياڻيون تعليم وٺنديون هيون  . ٻيو هو ”ڊي ــ اي ــ جي اسڪول“ جنهن مان 75 شاگرد علم پرائيندا هئا . ۽ ٽيون هو ” گجرات اسڪول“  جنهن ۾ به 75 ٻار پڙهندا هئا .

               هن تنظيم پاران آريا سماج جي عالمن کان ليڪچر به ڪرايا ويندا هئا . ۽ هڪ سٺي لائبرري به هلائي ويندي هئي . تنظيم جون هر سال چونڊون ٿينديون هيون .

1885ع

ڪراچيءَ ۾ خانبهادر حسن علي آفندي پنهنجي هم خيال دوستن سان گڏ ” سنڌ محمدن ائسوسيئيشن “ جي پليٽ فارم تان جيڪو تعليمي ادارو ” سنڌ مدرسة الاسلام “ قائم ڪيو، ان جو افتتاح ٿيو .

09 سيپٽمبر 1885ع

ڪراچيءَ ۾ پادري بئمبرج جي ڪوشش سان قائم ٿيل ميڪس ڊينسو حال ۾ لٽرري سوسائٽيءَ طرفان ” هندو عورتن جي ٻيهر شادي “ جي موضوع تي ليڪچر ٿيو ، جيڪو بئمبرج پاڻ ڏنو . هن سوسائٽيءَ جو پهريون اعزازي سيڪريٽري جيمسٽي آرڊيشر هو . سوسائٽيءَ جي گڏجاڻيءَ ۾ ڏيا رام ، گدو مل ، ڪوڙو مل ، چندن مل ،۽ هيرا نند شوقيرام پڻ وقت به وقت شرڪت ڪئي . گڏجاڻيون هفتيوار ٿينديون هيون .

30 سيپٽمبر 1885ع

” ميڪس ڊينسو هال لٽرري سوسائٽي “ طرفان پي . آرديشر ” بچپن جون شاديون “ جي موضوع تي ليڪچر ڏنو . هن ليڪچر ۾ انگريز ، مسلمان ، هندو ۽ پارسي ميمبرن شرڪت ڪئي .

07 آڪٽوبر 1885ع

ڪراچيءَ ۾ حسن علي آفنديءَ جي ڪوشش سان مسلمان زميندارن جي گڏجاڻي ٿي . جنهن ۾ 63 ماڻهو شريڪ ٿيا . هن گڏجاڻيءَ ۾ ” سنڌ محمدن ائسوسيئشن “ جي نالي سان هڪ جماعت ٺاهي ويئي . جنهن جو صدر حسن علي آفندي ۽ سيڪريٽري الله بخش اٻوجھيءَ کي چونڊيو ويو .  

16 مارچ 1884ع

ڪراچيءَ جي ” ڊراماٽڪ ڪلب آف دي گلوسٽر ريجمينٽ “ طرفان انگريزيءَ ۾ ڊرامو اسٽينڊ ڪيو ويو . جنهن جو نالو ، عنوان هو ” وليج ورچو “ اهو ڊرامو ٻئي ڏينهن تي به اسٽينڊ ڪيو ويو . هيءَ ناٽڪ منڊلي فوجين جي هوندي هئي ۽ تماشبين به فوجي ئي هوندا هئا .

21 مئي 1884ع

” سنڌ سڀا “ ۾ وائسراءِ کي مانپئر ڏيڻ واري ڳالهه تي هندن ميمبرن سان اختلاف پيدا ٿيڻ کان پوءِ حسن علي آفنديءَ مسلمانن جي الڳ تنظيم جوڙڻ جا جتن ڪيا ۽ وڏين ڪوششن کان پوءِ ” سنڌ محمدن ائسوسيئيشن “ نالي تنظيم جُڙي . جنهن سنڌ مدرسو به قائم ڪيو ۽ 1936ع تائين فعال جماعت جو ڪردار به ادا ڪيو .

15 آگسٽ 1884ع

لاڙڪاڻي ۾ مرزا قلب علي لاهوريءَ جي تعاون سان ” مجمع محمدي “ (سنڌ محمدن ائسوسيئيشن) جي شاخ قائم ٿي . لاڙڪاڻي ۾ قائم ٿيندڙ اها پهرين تنظيم هئي . 

20 سيپٽمبر 1884ع

پير ميان غلام مجدد ولد ميان عبدالرحيم سرهندي مٽياري شهر ۾ ڄائو . پير مرحوم خلافت تحريڪ ۾ ڀرپور حصو ورتو ۽ انهيءَ سلسلي ۾ ٻه سال جيل جي سزا به ڪاٽيائين .

13 مئي 1883ع