Author: admin

  • 1906

     

     

    تيرٿ گوبندرام سڀاڻي لاڙڪاڻي ۾ ڄائو . 1947ع جي ورهاڱي کان پوءِ بمبئي لڏي ويٺو . شندس شمار مشهور ليکڪن ۽ صحافين ۾ ٿئي ٿو . هن ڪيترائي ناول لکيا۽ ترجمو ڪيا. بمبئي ۾ سالن جا سال هفتيوار اخبار ”هندو واسي“ جو ايڊيٽر ٿي رهيو .

    26 فيبروري 1906ع

    سنڌ ۾ ”برٽش امپائر ليگ“ جي شاخ کولي ويئي . هن ۾ سرڪار دوست هندن ، مسلمانن ۽ ٻين مذهبن وارن شرڪت ڪئي . ليگ جو مقصد اهو هو ته عوام ۾ حڪومت سان غير مشروط تعاون ۽ همدرديءَ وارا جذبا اُڀاريا وڃن . هن ليگ جا وڌيڪ مقصد ”گل حيات“ ۽ ان جي ويب سائيٽ تان وٺي سگھجن ٿا .

    05 مارچ 1906ع

    ڪراچيءَ ۾ سنڌ جي ڪمشنر مسٽر اي . ڊي . ينگ هسبنڊ ججي صدارت ۾ ”برٽش امپائر ليگ“ جي شاخ کولي ويئي . مسٽر ورين ان جو پهريون سيڪريٽري ٿيو . هن ليگ ۾ انگريز عهديدار ، هندو ، مسلمان ، پارسي وغيره ميمبر هئا . ليگ جهڙوڪ فرنگي حڪمرانن جي وفادارن جو ٽولو هئي . ليگ بابت بنيادي ۽ اهم مواد گل حيات جي ويب سائيٽ تي موجود آهي . 

    05 مارچ 1906ع

    تيرٿ داس هوتچند حيدرآباد ۾ ڄائو . جنهن اڳتي هلي شاهه عبداللطيف ڀٽائيءَ تي ڪم ڪيو . هن انگريزيءَ ۾ لاکيڻي لطيف تي جيڪي ڪتاب لکيا انهن مان ”شاهه عبداللطيف جي ستن ڪهاڻين جو تعارف“ ، سر ليلى چنيسر“ ”سر ڪاموڏ“ ۽ ”سر سورٺ“ ذڪر لائق آهن .

    04 جون 1906ع

    مٽياريءِ ۾ خانبهادر سيد حسن علي شاهه جي گھر ۾ ۾محمد علي شاهه ڄائو . هن ضلعي لوڪلبورڊ حيدرآباد جي ميمبر ٿيڻ سان سيايت ۾ حصو ورتو . ڪجھ وقت ان جو صدر به ٿي رهيو . ان کان پوءِ سنڌ اسيمبليءَ جو ميمبر به ٿيو . 12 نومبر 1961ع تي وفات ڪيائين .

    19 سيپٽمبر 1906ع

    شيوڪ ڀوڄرا ”کڙکٻيتو“ لاڙڪاڻي ۾ ڄائو . 1947ع کان پوءِ لڏي وڃي ڀارت ويٺو . سنڌ ۾ رهڻ دوران هو مشهور ليکڪ ۽ ادبي تنظيم سازيءَ جي ماهر طور پاڻ مڃرائي چڪو هو . سندس ئي ڪوشش سان سنڌ ۾ ”ٻالڪن جي ٻاري“ ٺهي .

              ورهاڱي کان اڳ سندس ناول شايع ٿي چڪا هئا . ڀارت وڃڻ کان پوءِ هن علم ، ادب ۽ صحافت جي دنيا وسائي .

    01 آڪٽوبر 1906ع

     

  • 1905

     

     

    پنهنجي وقت جي وڏي عالم ۽ ڪيترن ئي عالمن جي استاد بزرگ ۽ شاعر مولانا ميان غلام صديق ميڪڻ شهدادڪوٽيءَ جي رحلت ٿي . هي بزرگ 24 مارچ 1844ع تي بلوچستان جي علائقي ناڙيءَ جي ڳوٺ ڪنڍو ۾ ڄائو . هن شهداد ڪوٽ ۾ ”مدرسه نور محمديه“ قائم ڪيو . هن مدرسي جي خرچ پکي هلائڻ لاءِ سرائي پير بخش کهاوڙ ڇهه سو جريب زمين جا وقف ڪيا هئا .  

    28 مئي 1905ع

     

  • 1904

     

    سيٺ هرچند راءِ وشنداس سنڌ ۾ ”سنڌ ۾ هندو سڀا“ ٺآهڻ لاءِ سنڌ جو دورو ڪندي لاڙڪاڻي پهتو ۽ لال چند نولراءِ وٽ رهي سندس سهڪار سان پورا ٻه ڏينهن لاڙڪاڻي جي هندن سان ڳالهيون ڪندو رهيو ۽ کين ”سنڌ هندو سڀا“ جي قيام ۽ ڪارڪردگيءَ ۾ حصي وٺڻ لاءِ آماده ڪيائين .

    17 نومبر 1904ع

    پنهنجي دور جي نامياري عالم ۽ ڪيترن عالمن جي استاد علامه محمد هاشم سومري ڳڙهي ياسين ۾ وفات ڪئي . هي بزرگ شهداد ڪوٽ ۾ ڄائو هو . مختلف هنڌن تي مدرسا کولي ديني تعليم ڏنائين . آخر ۾ اچي ڳڙهي ياسين ۾ رهيو ۽ اُتي مدرسو قائم ڪيائين . علم ۽ قلم جو ڌڻي هو .

    02 ڊسمبر 1904ع

     

  • 1903

     

     

    فرنگي سرڪار سنڌ تي قبضي ڪرڻ کان ترت پوءِ خام مال کي ملڪ مان هٿ ڪري ٻاهر موڪلڻ تي خاص توجھ ڏنو . نتيجي ۾ واپار جي ملهه ۾ تڪڙو ۽ تمام وڏو اضافو آيو . پهرين سال يعنى 1843 ۾ 12 لکن جو واپار ٿيو . هر سال ان ۾ ڏيڍوڻو ۽ ٻيڻو اضافو ٿيو . تا جو 1857 ۾ اهو ٻن ڪروڙ رپين کان وڌي ويو . 1863 ۾ ڇهه ڪروڙ 1892 ۾ يارنهن ڪروڙ ، 1903 ۾ 24 ڪروڙ 90 لک تي پهتو .

    1903ع

    پوڄراج هوتچند ناگراڻي حيدر آباد ۾ ڄائو ، پوئين وهيءَ ۾ موٽ کاڌائين ته هندستان جو ورهاڱو ٿيو . انڪري زندگيءَ جا باقي ڌينهن گذارڻ لاءِ بمبئي ويٺو . هن سنڌ خواهه هند ۾ سنڌي ٻوليءَ جي خدمت ڪئي .

    01 اپريل 1903

    لاڙڪاڻي ضلعي جي ڪليڪٽر ايل . جي مائونٽ فورڊ پننهجي لکپڙهه نمبر 3918 ذريعي سنڌ جي ڪمشنر کي ضلعي جي سرڪاري ۽ تاريخي اهميت واري رڪارڊ جي حفاظت جي اُپائن کان باخبر ڪندي چيو ته جولاءِ 1901ع ۾ سکر ۽ ڪراچي ضلعن مان لاڙڪاڻي ضلعي ۾ رڪارڊ منتقل ڪيو ويو هيو . ڪليڪٽر جو هيڊ منشي سنڌي رڪارڊ جي نگراني ڪندو آهي . جڏهن ته انگريزي زبان وارو رڪارڊ هيڊ ڪلارڪ جي چارج ۾ هوندو آهي . هن پنهنجي لکپڙهه ۾ نشاندهي ڪئي ته هتي تمام اهم ۽ تاريخي اهميت وارو رڪارڊ محفوظ آهي  . جيئن ته لاڙڪاڻي جي اسسٽنٽ ڪليڪٽر جي دفتر ۾ اها اصلي لکپڙهه موجود آهي جيڪا ”انڊس وئلي اسٽيٽ ريلوي“ اٿارٽي وارن ڪئي هئي . ياد رهي ته ”گل حيات“ ضلعي حڪومت کي ”لاڙڪاڻه آرڪائيوز“ ٺاهڻ جي صلاح انڪري ڏني هئي ته جيئن اسان جي تاريخ سان لاڳاپيل اهو اهم مواد محفوظ ٿي سگھي .   

    13 جولاءِ 1903ع

    ڪمشنر سنڌ جي معلوم ڪرڻ تي شڪارپور جي ائڪٽنگ ڊسٽرڪٽ جي ٺاڪر داس ماٿرداس پنهنجي خط و ڪتابت نمبر 1259 ۾ سرڪار کي ٻڌايو ته ماتحت جج جي لاڙڪاڻي واري ڪورٽ ۾ 1865ع کان وٺي عدليه سان لاڳاپيل مواد موجود آهي . ۽ اهو رڪارڊ نهايت احتياط ۽ خيال سان محفوظ ڪيو ويو آهي . ياد رهي ته سنڌ سرڪار کي وڏو اونو هو ته آرڪائيوز جي اهميت واري رڪارڊ جي اهميت مطابق حفاظت ٿيڻ گھرجي .

    24 جولاءِ 1903ع

     

  • 1902

     

    رئيس امام بخش ولد علي خان ڳاهو ڄائو ، جيڪو ٽيهه سال ”ڊسٽرڪٽ لولڍڪلبورڊ“ ڪراچيءَ جو ميمبر ٿي رهيو . ان کانسواءِ ڪجھ وقت تعلقي گھوڙا ٻاري جو پريزيڊنٽ به بڻيو . هن ڪمشنر جي درٻار جي ڪرسيءَ جي سند ماڻڻ کان سواءِ ”قيصر هند“ جو تمغو ، ڪيترئي آفرين ناما ۽ ”خانصاحب“ جو لقب به حاصل ڪيو ۽ ”جسٽس آف پيس“ به ٿي رهيو.   هن سنڌ جي بمبئيءَ کان عليحدگيءَ بعد مسلم ليگ ۾ شرڪت ڪئي ۽ تعلقي گھوڙا ٻاريءَ مسلم ليگ جي صدر هئڻ کان سواءِ صوبي مسلم ليگ جو ميمبر به ٿيو .  

    04 جنوري 1902ع

     

  • 1901

     

    سنڌ جي ڪمشنر مسٽر آر گلس جي صدارت هيٺ فريئر هال ۾ گڏجاڻي ٿي ته جيئن مهاراڻي وڪٽوريا جو مجسمو ٺهرائي فريئر هال ۾ مناصب هنڌ تي نصب ڪجي . طئي ڪيو ويو ته گھٽ ۾ گھٽ چندو پنجاهه روپيه هجڻ گھرجي .  خيرپور جي مير هزهائينس فيض محمد خان پنجويهه روپيا چندو ڏنو .

    13 اپريل 1901ع

    مولوي غلام الرسول ولد علي بخش تنيو ڳوٺ بکر تنئي ۾ ڄائو . هن بزرگ ڪيترن ڳوٺن ۾ مسجدون ٺهرايون ۽ مدرسا قائم ڪيا . مرحوم دين جو عملي مبلغ هو .

    23 جون 1901ع

    بمبئي سرڪار پنهنجن ٻن حڪم نامن هر هڪ نمبر 4942 ( بامبي روينيو ڪوڊ 1870 جي سيڪشن 7 تحت ) ۽ 4942.1 ( انڊين رجسٽريشن ايڪٽ 3 آف 1877 جي سيڪشن 5 تحت ) ذريعي پهرين آگسٽ 1901ع کان ”لاڙڪاڻو ضلعو“ قائم ڪيو ۽ ان لاءِ شڪارپور خواه ڪراچي ضلعن مان هي تعلقا ڪڍي لاڙڪاڻي ضلعي کي ڏنا ويا .

               ضلعي شڪارپور جا تعلقا ، لاڙڪاڻو ، قمبر ، رتوديرو ، لب مهرڻ (ڏوڪري) ، ڪڪڙ ، ميهڙ ۽ نصيرآباد .

              ضلعي ڪراچيءَ جا تعلقا ، جوهي ، دادو ۽ سيوهڻ .

    هي حڪم ناما بمبئي سرڪار جي چيف سيڪريٽري جي . ڊبليو . پي ميوئر مڪنزئي جي دستخط سان جاري ٿيا . 

    16 جولاءِ 1901ع

     

  • 1899

     

    سنڌ جي نامياري ڪاموري ۽ سياستدان خانصاحب غلام الرسول بشير خان ڪيهر جي ڳوٺ ڪيهر ضلعي لاڙڪاڻي ۾ ولادت ٿي . هي صاحب 15 اپريل 1924ع تي سرڪاري ملازم ٿيو. 13 نومبر 1935ع تي ڊپٽي ڪليڪٽر مقرر ڪيو ويو .

    10 جولاءِ 1899ع

     

  • 1898

     

    سيد شاهنواز شاهه ولد سيد نجف علي شاهه شڪر الاهي ٺٽي ۾ ڄائو . پاڻ ڪيترو وقت ”ڊسٽرڪٽ لوڪلبورڊ“ ڪراچي جو ميمبر ۽ ”ڊسٽرڪٽ لوڪلبورڊ“ جي اسڪول بورڊ جو چيئرمين ٿي رهيو . ٻائيتاليهه سالن جي ڄمار کي پهتو ته گوشه نشيني اختيار ڪيائين .  

    16 سيپٽمبر 1898ع

     

  • 1896

     

    پرمانند ميوا رام حيدر آباد مان ”جوت“ اخبار جاري ڪئي . جيڪا پوءِ ڪراچيءَ مان نڪرڻ شروع ٿي . پرمانند عيسائي مذهب اختيار ڪيو هو ۽ سندس ”جوت“ ۾ اها ئي خوشبوءِ موجود هوندي هئي ”جوت“ صحافت ۽ علم ادب ۾ وڏو نالو ڪمايو . هن اخبار ۾ جيڪي آکاڻيون شايع ٿيون ، اهي ”دلبهار“ جي نالي سان ۽ جيڪي مضمون شايع ٿيا اهي ”گل ڦل“ جي نالي سان ڪتابي صورت ۾ به شايع ٿيا.

    01 آڪٽوبر 1896ع

     

  • 1895

     

    محمود ولد محمد بچل تنئي جي ڳوٺ بٺي ۾ ولادت ٿي . هو اڳتي هلي حاجي ۾همود ۾ خادم “ جي نالي سان ناميارو شاعر ۽ قلم ڌڻي ٿيو . ملازمت جي حوالي سان سرويئر ٿي رٽائر ڪيائين . ڪيترا ئي ڪتاب لکيائين . سندس شمار پنهنجي دور جي مشهور نقادن ۾ ٿيندو هو . سندس وفات 1960ع ۾ ٿي .

    04 جنوري 1895ع

    سکر مان حاجي عبدالرحمان ميمڻ هفتيوار اخبار ” آفتابِ سنڌ “ جاري ڪئي . شمس الدين ”بلبل“ هن اخبار جو پهريون ايڊيٽر ٿيو ، جنهن هڪ طرف عيسائي پادرين ۽ ٻئي طرف ڪٽر هندن خلاف صحافت کي جهادي قوت طور ڪم آندو . 

    26 مئي 1895ع

    مولوي در محمد ” خاڪ “ ڪانڌيلوي جي ولادت ٿي . هن ”خلافت تحريڪ“ ۾ حصو ورتو . ۽ شاعريءَ جي دنيا۾ نالو ڪمايو .

    02 سيپٽمبر 1895ع