My Blog

Author: admin

  • خادم بالادي

    خادم بالادي

    ساهتيءَ جو شاعر (جنھن جو اڄ جنم ڏينھن آھي)
    خادم بالادي

    FB IMG 1712385345994 

    اصلي نالو؛ خادم حسين 
    ادبي نالو؛  خادم بالادي
    ولديت؛  بخشل خان
    جنم؛ 6/4/1980
    جنم جو هنڌ؛  مورو
    تعليم؛  ايم اي سنڌي
    ذريعه معاش؛  سوشل سيڪٽر ۾ ملازمت
    ادبي ابتدا؛  1990
    ادبي سڃاڻپ؛  نثري نظم جي شاعر نقاد ليکڪ
    ڇپيل ڪتاب؛  ڪوبہ نہ
    اڻ ڇپيل ڪتاب؛ نثري نظمن جو مجموعو   فرد جرم        مضمونن جو مجموعو  ادبي پڙھت جو مڪالمو 
    شاعري 
    فرد جرم
    ,
    مان آخري غدار آھيان.
    مونکي معاف ڪيو وڃي.
    مون پاڻي م پٿر اڇلي.
    ٺھراء جي فطرت کي
    رد ڏنو.
    مون اوندھ م تيلي ٻاري
    تاريخ جي سموري اطمينان کي
    ننگو ڪيو.
    مون مسافتن کان 
    منزلن جو ڏس پڇيو تہ 
    سفر جو سمورو تقدس
    منھنجي ھٿان قتل ٿي ويو.
    پنھنجو ئي رت  پيئڻ کان پوء 
    وحشتن جي اوڳرائي ڏئي 
    زندھ رھڻ لاء 
    مونکي جيڪو ڪجھ سيکاريو
    ويو.
    مان اھو نہ ڪري سگھيس.
    مونکي معاف ڪيو وڃي.
    مان آخري غدار آھيان.
  • سماجي تنظيمن ۽ سماج سڌارڪن بابت گل حيات ۾ گڏ ٿيندڙ مواد

    سماجي تنظيمن ۽ سماج سڌارڪن بابت گل حيات ۾ گڏ ٿيندڙ مواد

    “گل حيات جي ميڙي چونڊيءَ مان“
    “ سماجي تنظيمن ۽ سماج سڌارڪن بابت گل حيات ۾ گڏ ٿيندڙ مواد.

      facebook 1712414717584 7182387899626434922 گل حيات انسٽيٽيوٽ ڪنهن سرڪاري، نيم سرڪاري يا درٻاري مالي خواه اخلاقي مدد کان سواءِ بي لوثيءَ سان تاريخي اھميت واري مواد جي ميڙي چونڊي ڪئي آھي. اسان جي محبتن ۽ خدمتن واريون ڳالھيون جڏھن ملڪي سرحدون ٽپي ويون تہ آمريڪا، برطانيه، ھالينڊ ۽ ھندستان کان ڪھي آيل عالمن کان علاوه سنڌ ۽ پاڪستان جي اڻ ڳڻين عالمن، دانشورن، سياسي اڳواڻن، مدبرن، صحافين ۽ سماجي ڪارڪنن ھن اداري جي پر خلوص خدمتن جي واکاڻ ڪئي آھي. اداري جي مڃتا جو اندازو انهي ڳالھہ مان لڳائي سگهجي ٿو تہ نيڌر لئنڊ ۾ قائم دنيا جي وڏي کان وڏي آرڪائيوز جي اداري “ انسٽيٽيوٽ فار سوشل ھسٽري“ اسان جي اداري سان الحاق ڪرڻ لاء خط و ڪتابت ڪئي.
    گل حيات وس پڳي ڪيترن ادارن جھڙوڪ سچل چيئر، انسٽيٽيوٽ آف سنڌالاجي، لطيف چيئر، سنڌي لئنگويج اٿارٽي جي مواد ۽ معلومات فراھم ڪرڻ ۾ مدد ڪئي آھي. ھن اداري مان ڪيترا ماڻھون لاڀ پرائي ڊاڪٽر آف فلاسافي جي ڊگري وٺي چڪا آھن ۽ اھو سلسلو اڃا جاري آھي. 
       سنڌي سماج اسان جي سماجي سڌارڪن جي مۡحبتن ۽ خدمتن جي رنگ ۾ رتل آھي.انگريزن جي زماني ۾ خاص طور تي ھندن تہ سماجي خدمتن ۾ بي مثال ڪم ڪري ڏيکاريا. فقط ھڪ شھر شڪارپور کي ئي مثال ڪري وٺو، جنهن ۾ سيٺ اوڌوداس جڏھن اسپتال ٺھرائي ٿو تہ پنهنجو نالو انهي ڏاڪي ڏاڪي تي لکرائي ٿو جنهن تي چڙھي اسپتال ۾ ماڻھو اندر داخل ٿئي ٿو . ھن شھر ۾ “ سي اينڊ ايس ڪاليج“ آھي. جڏھن ڪاليج ٺھڻ لاءِ چندو گڏ ڪرڻ شروع ڪيو ويو تہ ٻن ھندن يعني چيلارام ۽ سيتل داس چندي ڏيڻ ۾ ھڪ ٻئي سان ريس ڪئي ۽ ھڪ ٻئي کان گوءِ کڻڻ  جي ڪوشش ڪئي تان جو پنچائت ويٺي ۽ ٻنھي کي ماٺ ڪرايائون  ۽ ڪاليج تي نالو ٻنھي جو رکيائون. جيئن تہ  چيلارام عمر ۾ وڏو ھو، ان ڪري ھن جي نالي جو پھريون حرف اڳ ۾ رکيائون ۽ سيتل داس ننڍو ھو جنهن جي نالي جو پھريون حرف پوءِ ۾ رکيائون. اندازو لڳايو تہ سماجي ڪم ۾ ريس ڪيئن ٿئي ٿي؟، ضد ڪيئن ٿئي ٿو؟ اھڙا مثال سنڌ کانسواءَ ٻيا ڪٿي ملندا. 
       گل حيات انسٽيٽيوٽ سماجي خدمتن ۽ سماجي سڌارڪن کي اھم موضوع ڄاڻي انهن بابت مواد ۽ معلومات جي ميڙي چونڊي پئي محفوظ ڪئي آھي. اوھان گل حيات جي ويب سائيٽ تي کوڙ سارن سماجي سڌارڪن جي زندگين جا احوال ۽ سندن سماجي خدمتن بابت گھڻو ڪجه پڙھي سگهندا. گل حيات ادارو انگريزن ڪي دور کان وٺي اڄوڪي دور تائين قائم ٿيل سماجي تنظيمن جي نالن جي ھڪ لسٽ ترتيب ڏني آھي، جيڪا طويل ترين لسٽ آھي ۽ ان ۾ ھزارين سماجي تنظيمن جا نالا ڏنا ويا آھن. اھڙي ريت  سماجي ڪارڪنن ۽ سڌارڪن جي نالن جي لسٽ پڻ جوڙي وئي آھي. منهنجي بابا ھن دور جي لڳ ڀڳ سمورين سماجي تنظيمن سان لاڳاپو قائم ڪيو ۽ ذاتي طور تي گذارشون ڪيون تہ اھي ميمبر شپ فارم جي فوٽواسٽيٽ ڪاپي گل حيات کي ڏين، پر ڪا جوڳي موٽ ڪان ملي جنهن جا وڏا روحاني راز ۽ ڪارڻ آھن. انهي ڪري جڏھن اسان اھڙي مواد گڏ ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي تہ لڳ ڀڳ سموري مکيه سماجي ڏي خط لکي گذارش ڪئي تہ پنهنجي تنظيم کي تاريخ جي ورقن ۾ امر بڻائڻ لاءِ اسان سان تعاون ڪيو ۽ ھن ريت معلومات ڏياري موڪليو: 
    1. تنظيم جي آئين، منشور ۽ رجسٽريشن سرٽيفڪيٽ جي ڪاپي.
    2. تنظيم طرفان شايع ڪرايل عيد ڪارڊن، دعوت نامن، ڪتابن، سوينئرس، پوسٽرن، پمفليٽن ۽ اسٽڪرن جي ڪاپي.
    3. پروگريس رپورٽن جي ڪاپي.
    4. اخبارن ۾ تنظيم بابت شايع ٿيل خبرن، تبصرن ۽ رپورٽن جي ڪٽنگ جي ڪاپي.
    5. وزيٽرس بوڪ جي فوٽو اسٽيٽ ڪاپي.
    6. منٽس بوڪ جي فوٽو اسٽيٽ ڪاپي.
    7. موجودن ۽ سابق عھديدارن جا ڪوائف ( نالو،ولديت، ذات، ڄمڻ جي تاريخ، ڄمڻ جو ھنڌ، تعليمي لياقتون، روزگار، تنظيم سان وابستگي، عھدي ملڻ جي تاريخ ۽ ايڊريس) 
    اسان جي سوين خطن ۽ گذارشن جو کڙ تيل ائين پئي نڪتو آھي جو موڪليل ڪبوتر جو تہ ڇا پر ان جي ڪنهن کنڀ جي بہ خبر نٿي پوي. اجتماعي ڪمن ۾ ، قومي ڪمن ۾ ۽ ھن جھڙن تحقيقي ڪمن ۾ عدم دلچسپي، مسھپ ۽ بخل جهڙوڪ اسان سنڌين جي قومي نفسيات جو حصو بڻجي چڪو آھي.پر مايوس ٿيڻ وارا اسان بہ ڪو نہ آھيون ۽ سالن کان مواد جي ميڙي چونڊي جاري آھي ۽ اڳتي بہ جاري رھندي. 
      مون اڄ ھن پوسٽ ۾ جيڪا تصوير ڏني آھي اھا 6 صفحن تي مشتمل اسان جي اپيل آھي جيڪا اسان سماجي تنظيمن ۽ سماجي سڌارڪن ڏانهن ڏياري موڪليندا آھيون.
    گل حيات اداري ۾ چڱين خاصين سماجي تنظيمن جو چڱو خاصو مواد موجود آھي، جن منجهان “سنڌ گريجوئيٽس ايسوسيئيشن“ ۽ “ سڪ پريت“  جو مواد ٻين تنظيمن کان وڌيڪ آھي. انهن ٻنهي تنظيمن سان بابا سائين جو گھرو واسطو رھيو آھي. ان ڪري  انهن ٻنهي تنظيمن کان مواد وٺڻ ۾ اسان کي آساني ٿي آھي. “ سنڌ گريجوئيٽس ايسوسيئيشن“ اھا پھرين تنظيم آھي جنهن بابا سائين کي پھريون گولڊ ميڊل ڏنو ھيو. بابا سائين ٻنهي تنظيمن جي پليٽ فارم تان ڪيترا ليڪچر بہ ڏنا ۽ انهن جي فنڪشنس ۾ مقالا بہ پڙھيا. ڪجه سال اڳ “ سنڌ گرجوئيٽس ايسوسيئيشن“ جي ڪراچي شاخ محترم اشرف کھاوڙ جي تحرڪ سان بابا کي ايوارڊ ڏنو ھيو. بيگم اشرف عباسي ۽ سندس پٽ حاجي منور عباسيءَ جن جي ٺاھيل ڪلھوڙا عباسي تنظيم بہ بابا سائين کي ميڊل ڏنا.  
          سنڌي، اردو ۽ انگريزي اخبارن ۾ سنڌ جي سماجي تنظيمن بابت خبرون شايع ٿينديون رھن ٿيون. ڪڏھن ڪڏھن تنظيمن وارا پنهنجي فنڪشن جو اکين ڏٺو احوال يا رپورٽ بہ شايع ڪندا آھن. اسان اھو اخباري مواد سالن کان وٺي گڏ ڪندا ويندا آھيون ۽ جنهن مان ڪيترا جلد ٺاھي ورتا اٿئون . منهنجي ھن پوسٽ لکڻ جو مقصد اھو آھي تہ سنگت کي ٻڌائي سگهان تہ گل حيات اداري ۾ انگريزين جي دور کان وٺي اڄوڪي ڏينهن تائين سماجي تنظيمن ۽ سماج سڌارڪن بابت چڱو خاصو مواد موجود آھي. ڪڏھن بہ ڪنهن اداري يا فرد کي انهي مواد جي ضرورت محسوس ٿئي تہ گل حيات ۽ اسان جي دلين جا دروازا ھميشه کليل رھندا.( ممتاز پٺاڻ)
  • شاعر نياز ھمايوني

    شاعر نياز ھمايوني

    تنهنجي دنيا سڀ رنگ سانول
    مون وٽ روپ نه ڪو ٻھروپ الا،

    نياز ھمايوني
    پھرين اپريل 1930:جنم ڏينهن

    IMG 20240401 WA0124
      سنڌ جي خوب صورت مزاحمتي شاعر نياز ھمايوني  پھرين اپريل 1930ع تي شڪاپور جي ڳوٺ ھمايون ۾ جنم ورتو، ھن تعليم به اتي ئي حاصل ڪئي،  ھي شاعر سان گڏ نثر نويس، مترجم ۽ حڪيم به ھو، ھي سنڌي ٻوليءَ کان سواءِ اردو ۽ فارسيءَ جو به وڏو ڄاڻو هو، ھن سنڌ جي ڪيترن ئي وڏن ۽ ڪلاسيڪي شاعرن جي شاعريءَ کي اردو ۽ فارسي ۾ ترجمو ڪيو، سندس مشهور ڪتابن ۾ ديوان مفتون، فرھنگ ھمايون، رسالو اويسيه، سنڌ جي طبي تاريخ، ڌرتي جا گيت وغيره قابل ذڪر آهن، ھن 3 جنوري 2003ع تي ھي جھان ڇڏيو

  • عبد اللہ خان مگسي

    عبد اللہ خان مگسي

    عبد اللہ خان مگسي

    IMG 20240401 WA0125سنڌ جي مشهور ليکڪـ، محقق، تاريخدان عبدالله خان مگسي 17 ڊسمبر 1947ع تي ڳوٺ گل محمد مگسي تعلقي ۽ ضلعي دادوءَ ۾ جنم ورتو، ھن ابتدائي تعلیم دادو، گريجوئيشن ۽ علم سياسيات ۾ ماسٽرس سنڌ يونيورسٽيءَ مان ڪئي، ماسٽرس ڪرڻ کانپوءِ سنڌ پبلڪ سروس ڪميشن جو امتحان پاس ڪري ڪاليج سائيڊ ۾ ليڪچرار ٿيو، سندس ڇپيل ڪتابن ۾ (عالمي امن ۾ سنڌي اديبن جو حصو، تاريخ جو جديد مطالعو، سنڌ جي تاريخ جو جديد مطالعو، جان جان هئي جيئري) وغيره شامل ڪيو، هن پھرين اپريل 1993ع تي وفات ڪئي

  • گل حيات ۾ ايم.آر.ڊيءَ بابت مواد

    گل حيات ۾ ايم.آر.ڊيءَ بابت مواد

    ممتاز علي پٺاڻ.

    “ گل حيات ۾ ايم.آر.ڊيءَ بابت مواد”.
       facebook 1712038039794 7180807998462892968 انگريزن جي زماني کان وٺي اڄوڪي دور تائين ڪيتريون تحريڪون هليون. مثال طور: سنڌ جي ممبئيءَ کان علحدگيءَ جي تحريڪ, عدم تعاون جي تحريڪ, هجرت تحريڪ, مسجد منزلگاه جي تحريڪ, اوم منڊليءَ خلاف تحريڪ, ون يونٽ خلاف تحريڪ ۽ ايم.آر.ڊيءَ جي تحريڪ. 
        انھن  تحريڪن مان ون يونٽ خلاف تحريڪ ۽ ايم.آر.ڊيءَ خلاف تحريڪن تي هڪ اڌ ڪتاب بہ لکيو ڇپيو آھي. پر انھن ڪتابن کي جامع ۽ غيرجانبدارانہ قلمي پورهيو چئي نہ ٿو سگهجي. ڇو تہ اهي فرد واحد جي ذاتي تجربن ۽ نامڪمل معلومات تي ٻڌل ڪتاب آھن.
       ڪنهن بہ موضوع تي ڪتاب لکڻ لاءِ بنيادي ڳالھہ  اها تہ انھيءَ موضوع تي پهريون گهربل معلومات گڏ ڪئي وڃي ۽ پوءِ ان جي ڇنڊ ڇاڻ ڪري انھيءَ جي آڌار تي ڪتاب لکيو وڃي.
           مواد ۽ معلومات جي ميڙي چونڊيءَ جو اسان جي ليکڪن ۽ محققن کي شوق ۽ ذوق تمام گهٽ آھي. اسان جي ادارن ۽ لائبررين ۾ بہ اهڙو افعال ڪونهي تہ موضوعاتي مواد گڏ ڪري محققن حوالي ڪن. ڪيترين لائبررين جا تہ اڃان ڪئٽالاگ بہ مڪمل ڪونہ ٿيا آھن, جن کي ڏسي, محقق پنهنجي ڪم وارو مواد ڪڍي يا وٺي سگهن.
         اهي ڳالهيون ڳڻيندي, منھنجي والد صاحب ڊاڪٽر در محمد پٺاڻ گل حيات انسٽيٽيوٽ ٺاهيو ۽ موضوعن تي مواد/معلومات گڏ ڪرڻ جي هڪ روايت قائم ڪئي. بابا نہ فقط مواد گڏ ڪيو آھي, پر ان کي تحقيقي تقاضائن مطابق مرتب بہ ڪري ڇڏيو آھي.
         اسان “ايم.آر.ڊيءَ” بابت گڏ ڪيل مواد جو مثال ڏيون ٿا. هيءَ تحريڪ هلي تہ ان بابت سنڌي, اردو ۽ انگريزي اخبارن ۾ خبرون, اداريا, پريس رليزون,خط ۽ سياستدانن جا بيان شايع ٿيا. ڪو ڏينھن ڪونھي, ڪا اخبار ڪانهي ۽ ڪو تحريڪي اڳواڻ يا ڪارڪن ڪونهي, جنهن کي نظر انداز ڪيو ويو هجي. ايم.آر.ڊيءَ تي گل حيات ۾ گڏ ڪيل مواد ٽيهن جلدن کان بہ مٿي آھي. انھيءَ مواد کي وري موضوعن ۾ ورهايو ويو آھي, جهڙوڪ:
    1. اڳواڻن جا بيان.
    2. ايم.آر.ڊيءَ جون سرگرميون.
    3. اخباري ايڊيٽوريل.
    4. ايم.آر.ڊي تحريڪ دوران ڪائونسلن تان ڏنل استعيفائون.
    5. ايم.آر.ڊي دوران ٿيل گرفتاريون.
    6. گرفتار ٿيل اڳواڻن ۽ ڪارڪنن کي مليل سزائون.
    7. ايم.آر.ڊي بابت سرڪاري موقوف وغيره.
         انھي مواد ۽ انھن موضوعن کي ڌيان ۾ رکي “ايم.آر.ڊي بابت انسائيڪلوپيڊيا” تيار ڪري سگهجي ٿي ۽ مٿي ڄاڻايل هڪ هڪ موضوع تي الڳ ڪتاب لکي سگهجي ٿو. 
          منھنجي والد انھيءَ سورس مٽيريل کي آڏو رکي, نوٽس وٺڻ ٺاهڻ شروع ڪيا. “گرفتاريون” واري موضوع تي جيئن نوٽس لکيا اٿس, ان جو ٿورو مثال هتي ڏيان ٿو:
    * غلام قادر جلباڻي (خانواهڻ, مورو ۾ مسلم ڪمرشل بئنڪ جا دروازا ڀڃڻ جي ڏوه ۾ کيس 15.8.1983 تي گرفتار ڪيو ويو.)
    * رئيس غلام مصطفا جتوئي
    (کيس 14.8.1983 تي ڪراچيءَ ۾ گرفتار ڪيو ويو)
    * سيد نور احمد شاه
    (هن 16.8.1983 تي نواب شاه ۾ پاڻ گرفتاري ڏني)
    * رئيس خان محمد جمالي
    ( هن 18.8.1983 تي ڳوٺ غلام محمد جماليءَ ۾ پاڻ گرفتاري ڏني)
    * رئيس غلام مصطفا جمالي
    (هن 18.8.1983 تي ڳوٺ غلام محمد جماليءَ ۾ پاڻ گرفتاري ڏني)
    * رئيس دلمراد جمالي
    (هن 18.8.1983 تي پاڻ ڳوٺ غلام محمد جماليءَ ۾ گرفتاري ڏني)
    * سيد مراد علي شاه 
    (هي ڀريا مان نوشھرو فيروز وڃي رهيو تہ کيس 17.8.1983 تي گرفتار ڪيو ويو)
    بابا ايئن ڪيترن ئي گرفتار ٿيل ماڻھن جي تفصيلي لسٽ مرتب ڪئي آهي ۽ هر هڪ انٽريءَ جو حوالو بہ ڏنو اٿس تہ اها معلومات ڪهڙيءَ اخبار مان ورتي وئي ۽ اها ڪهڙي تاريخ تي ڇپي.
         رسول بخش پليجو هن تحريڪ دوران جيل ۾ ھو ۽ اتي بيمار ٿي پيو. سڄيءَ سنڌ منجهان مطالبا ٿيا تہ سندس علاج ڪرايو وڃي. انھيءَ موضوع تي هڪ چڱو خاصو جلد موجود آھي.
          سنڌ گواه رهي تہ گل حيات/منھنجي بابا ڊاڪٽر در محمد پٺاڻ سنڌ جي تاريخي اهميت واري مواد کي ڪيڏي نہ سليقي ۽ طريقي سان گڏ ڪيو آھي.
  • صحافي برادريءَ جي سنڌ ۾ تنظيم سازيءَ بابت گل حيات ۾ گڏ ٿيل مواد

    صحافي برادريءَ جي سنڌ ۾ تنظيم سازيءَ بابت گل حيات ۾ گڏ ٿيل مواد

    ممتاز علي پٺاڻ.
    ”گل حيات جي ميڙيءَ چونڊيءَ مان“
    “صحافي برادريءَ جي سنڌ ۾ تنظيم سازيءَ بابت گل حيات ۾ گڏ ٿيل مواد“

    facebook 1712038492397 7180809896820802115صحافين وڏيون قربانيون ڏئي، حڪومتن سان ٽڪر کائي ۽ پارٽين جي دھشت گرديءَ وارن روين کي منهن ڏيندي سنڌ ۽ سنڌي عوام جي بي مثال خدمت ڪئي آھي. ھن برادريءَ پنهنجي قلم جي قوت سان تنگ نظريءَ جا ڪوٽ ڪيرايا ۽ ماڻھن جي نظرياتي تشخص جو تحفظ ڪيو ۽ سنڌ جي سورن جو مذڪور سچن ۽ چٽن لفظن ۾ دنيا جھان آڏو پيش ڪيو. ياد رهي تہ گل حيات اداري سنڌ جي پريس بابت مواد ۽ معلومات گڏ ڪرڻ جي نماڻي ڪوشش ڪئي آھي.
    “ صحافت“ جي عنوان سان اسان جي ويب سائيٽ تي سنڌ جي پريس بابت تمام گھڻو مواد رکيل آھي مثال طور1. شروع کان وٺي 1982 تائين سنڌي اخبارن ۽ رسالن جي لسٽ، 2. سنڌ جي نامور سوين ايڊيٽرن جا نالا، 3. اخبارن خلاف ٿيل مقدمن ۽ ڪيسن جا تفصيل، 4. مکيه صحافين جا سوانحي خاڪا ۽ 5. سال 1936 کان 1947 تائين سنڌ جي صحافت جي ڪارڪردگي بابت سرڪار جون مخفي رپورٽون وغيره. پاڻ کي “ ميان مٺو“ چوڻ مناسب ڪونھي پر ھي چوڻ منهنجو حق ٿئي ٿو تہ صحافت بابت اھڙو اھم ۽ ناياب مواد گل حيات کان سواءِ شايد ٻئي ھنڌ تي گھٽ نظر اچي.
    انهي مواد کانسواءِ ٻيو بہ گل حيات ۾ کوڙ سارو مواد پيو آھي جھڙوڪ: 1. سنڌ جي سمورن صحافين جي لسٽ، 2 . سنڌ جي سمورين پريس ڪلبن جي لسٽ 3. صحافت ۽ صحافين بابت انگريزي، اردو ۽ سنڌي اخبارن ۾ شايع ٿيل خبرون ۽ مضمون ۽ 4. سنڌ جي مکيه صحافين جي رپورٽن ۽ ڪالمن جا انفرادي فائيل .جيڪڏھن وقت مليو ۽ ذريعن وسيلن اجازت ڏني تہ انشا اللہ اھو مواد بہ اسان پنهنجي ويب سائيٽ تي اپلوڊ ڪنداسين . بهرحال اھو ھارڊ ڪاپي جي صورت ۾ گل حيات ۾ موجود آھي.
    گل حيات ادارو سنڌ جي سياسي، ادبي ۽ سماجي تنظيمن تي تمام وڏو ڪم ڪيو آھي ۽ اھو پڻ اسان جي ويب سائيٽ تي موجود آھي . پر جيتري قدر “ صحافتي تنظيمن “ جو تعلق آھي، ان بابت اڄ آئون “ سنڌ جنرلسٽس سوسائٽي“ جو ٿورو احوال ڏيندس جيڪا 31جولاءِ 1926 تي ڪراچي ۾ ٺاھي وئي ھئي. ھن جي آفيس جو دفتر ڪراچي جي اخبار “ نيو ٽائيمس“ ۾ کوليو ويو قاضي عبدالرحمان کي سوسائٽيءَ جو خزانچي مقرر ڪيو ويو ھيو ۽ پنياھہ، ايل اي آڏواڻي ۽ قاضي خدابخش تي مشتمل ھڪ ڪميٽي ٺاھي وئي ھئي تہ جيئن “سنڌ جنرلسٽس سوسائٽي“ لاءِ رولز ۽ ريگيووڍليشنس جو ڊرافٽ تيار ڪري.
    ھن تنظيم جي ٺھڻ کان پوءِ سنڌ جي سياستدانن کي بہ خيال آيو تہ اھي صحافين ۽ ھن سوسائٽي جي ميمبرن سان تفصيلي گڏجاڻيون ڪن. جيڪي صحافي ھن سنڌ جنرلسٽس سوسائٽيءَ جا سرگرم ميمبر ۽ عھديدار رھيا انهن جي نالن جو مختصر وچور ڏيڻ مناسب ٿيندو: قاضي عبدالرحمان( الوحيد)، ڪي پنھياءُ k .punniah ( سنڌ آبزرور)، پي . ايڇ.دستور ( پارسي سنسار)، ڊاڪٽر تاراچند لعلواڻي( قيصري)، ھري لعل ٺاڪر( ھتيشو)، ڊبليو اي مئٽ W A Mytt ( ڊيلي گزيٽ)، خانچند راھو مل ( سنڌ سڌار)، ٽي.ڪي .جيسواڻي ( نيو ٽائيمس)، احمد علي ( سنڌ زميندار، سکر)، حافظ فضل احمد ( شمشيرالسلام، ميھڙ)، محمد ھاشم مخلص ( مسلمان)، حڪيم عبدالخالق( ماھوار ترقي)، رئيس نجم الدين( اتحاد،نوابشاھہ)، محمد صادق( الحقيقت، لاڙڪاڻو)، نارائڻ چينرام( ھندو جاتي)، کيمچند ڊيٽارام( سنڌ واسي)، مولوي عبداللہ ( الجامع)، نھچلداس ( ھندو)، محمد سھراب( آفتاب، ڪراچي) ۽ قاضي خدابخش ( مسلم ايڊوڪيٽ).
    سنڌ جنرلسٽ سوسائٽيءَ پنهنجي ميمبرن جي لاءِ چئن واعدن تي ٻڌل ھڪ اقرار نامو ٺاھيو ۽ انهيءَ کي ميمبر ٿيڻ کان اڳ ۾ ڀرڻ ضروري ھيو انهي تفصيلي اقرار نامي ۾ چار ڳالھيون ھي ھيون1. تہ سنڌ ۾ امن ۽ ڀائيچاري لاءِ ڪم ڪندس، 2. فرقي وارانہ ماحول کي نہ پکيڙيندس، 3. غير مستند خبرون يا تبصرا نہ ھلائيندس، 4. سنڌ جنرلسٽ سوسائٽي جي اغراض و مقاصد تي سختي ۽ ايمانداريءَ سان عمل ڪندس ۽ انهن جي ڀڃڪڙي نہ ڪندس.
    سنڌي صحافين جي اھڙي شاندار ڪوششن جي سنڌ توڙي ھند ۾ واکاڻ ٿي. حيدرآباد دکن جي اخبار “ دکن بليٽن“ لکيو تہ
    “ We congratulate the journalists of Sindh on forming a Sindh Journalist Society for the express of purpose of preaching harmony and tranqilty among the various coummunties resident in their said province and for placing themselves to abdtain from all comments, criticism or insinuations which would tend to widen the breach between two great communities of the countries ….
    We commend this pledge of ( S.J.S ) and the action taken by the journalists of said to the Indian edited journals of Bengal and Allahabad in particular, and trust they will follow the brilliant and patriotic example set by Sindh.“
  • Some Features of Bureaucratic Administration in Sindh

    Some Features of Bureaucratic Administration in Sindh

    ممتاز علي پٺاڻ.
    “Some Features of Bureaucratic Administration in Sindh”facebook 1712150150358 7181278224252183091.
        گل حيات انسٽيٽيوٽ جيڪي نادر ۽ اڻ لڀ تاريخي اهميت وارا پمفليٽ, ڪتابڙا ۽ دستاويز گڏ ڪيا آھن, انھن ۾ انگريزيءَ ۾ لکيل ڪتابڙو
    Some Features of Bureaucratic Administration in Sindha
    بہ هڪ آھي. هي ڪتابڙو 1918 ۾ سنڌ پبلشنگ هائوس, حيدرآباد مان ڇپيو. هن پمفليٽ لکڻ جو مقصد اهو هئو تہ برطانوي قوم کي سنڌ جي سورن جا مذڪور ٻڌايا وڃن
         ھي پمفليٽ ٽن بابن تي مشتمل آھي. پهريون باب رئيس غلام محمد ڀرڳڙيءَ جي بيان تي مشتمل آھي. هن اهو بيان 1912 ۾ قائم ڪيل “رائيل ڪميشن” اڳيان ڏنو هو. پمفليٽ جي ٻيو باب رسائي ۽ لاپي بابت ممبئي ليجسليٽو ڪائونسل ۾ ٿيل بحث تي آھي. هن بحث جي نتيجي ۾ سرڪار رسائيءَ ۽ لاپي بابت هڪ ڪميشن ويهاري هئي, جنهن سنڌ ۾ اچي مختلف ضلعن ۾ وڃي, وڏيرن ۽ زميندارن سان ملي رسائيءَ ۽ لاپي بابت بيان ورتا هئا ۽ هڪ هڪ ضلعي مان ورتل بيان الڳ الڳ ڪتابي صورت ۾ شايع ڪرايا هئا. انھن ڪتابن مان ڪجھ گل حيات ۾ موجود آھن. پمفليٽ جو ٽيون باب سر مانٽيگو ويب کي پيش ڪيل ميموريل آھي, جيڪو 1917 ۾ “سنڌ مسلم ليگ” ڏنو هو ۽ ان وقت سنڌ مسلم ليگ هڪ الڳ پارٽي هئي ۽ ان جو آل انڊيا مسلم ليگ سان ڪوبہ واسطو ڪونہ هو. ھن ۾ميموريل تي يوسف علي علي ڀائي (صدر), غلام علي چاڳلا ۽ حاجي عبدالله هارون جا نالا ڏنل آھن. 
    هن ڪتابڙي جو مهاڳ نامور سياستدان جيرامداس دولترام لکيو هو. جيرامداس دولترام اهو سنڌي سياستدان آھي, جيڪو ورهاڱي کان پوءِ انڊيا لڏي ويو هو ۽ کيس هڪ صوبي جو گورنر بڻايو ويو هو.
    سنڌ مسلم ليگ جيڪو ميموريل ڏنو هو, ان مان اقتباس هتي ڏيان ٿو:.
    Your Memorialists accord the fullest support to the joint Scheme of
    Reforms which has been prepared by the Indian Nation Congress and the
    All-India Moslem League as a first installment towards Self-Government.
    These two bodies are the real representatives of the people of India. Your
    Memorialists are convinced that the grant of the Reforms contained in the
    Scheme framed by them, will prove beneficial to the Mussalmans of Sind.
    Without going into the details of the Scheme which is already before you,
    your Memorialists wish only to observe that the general principle underlying
    it, which gives the people a determining a voice in the matters affecting the
    internal administration and the raising and disposal of revenues is, a very
    healthy one and must commend itself to acceptance by all lovers of liberty.
    Your Memorialists beg respectfully to urge that the Reforms mentioned in
    the Congress-League Scheme are urgently and immediately necessary for
    the people of India. Their introduction will enable the people to devote very
    large sums of money to education and the fostering of indigenous
    industries- the two things necessary for the Judicial and the Executive
    functions will go a great way to mitigate miscarriage of justice. Volunteering
    and military training will preserve and strengthen the martial spirit of
    Mussalmans which is last disappearing.
  • مشڪور ڦلڪارو

    مشڪور ڦلڪارو

    مشڪور ڦلڪارو

    3 اپريل 1955: جنم تاريخ

    IMG 20240404 WA0032سنڌ جو مشهور شاعر، ليکڪ، محقق محمد بخش ڦلڪارو المعروف مشڪور ڦلڪارو 3 اپريل 1955ع تي ڳوٺ صوفي آباد تعلقي ماتلي ضلعي بدين ۾ ڄائو، ھن بنيادي تعليم پنهنجي ڳوٺ، مئٽرڪ رپ شريف ۽ صحافت ۾ ماسٽرس سنڌ يونيورسٽي ڄامشورو مان ڪئي، ھن ڪجهه وقت خانداني منصوبا بندي ۾ ڪم ڪيو، پوءِ تعليم کاتي ۾ استاد ٿيو، سندس ڇپيل ڪتابن ۾: ڪارونجهر جا تاريخي ماڳ، ٿر جي لوڪ ڏاهپ ۽ سائنس، سنڌ ۽ سچ جي ساڃاهه، سرسوتي تھذيب ۽ اڇڙو ٿر، سنڌ جي ڪوھستان جو تاريخي جائزو شامل آهن..

  • يوسف شاھين

    يوسف شاھين

    يوسف شاھين

    جنم تاريخ : 3 اپريل 1939

    IMG 20240404 WA0033
    سنڌ جي مشهور ليکڪـ، شاعر، دانشور، صحافي، اڳوڻي سينيٽر يوسف شاهين 3 اپريل 1939ع تي سنڌ جي تاريخي وسندي نصرپور ۾ جنم ورتو، ھن مختلف تعليمي ادارن مان تعليم حاصل ڪئي، ھن جا مختلف موضوعن تي، سنڌي، انگريزي ۽ اردو زبانن ۾ چاليهه جي لڳ ڀڳ ڪتاب ڇپيل آهن، سندس شاعري عابده پروين سميت سنڌ جي مشهور فنڪارن ڳائي آهي، ھن پھرين “برسات” جي عنوان سان ماھوار رسالو جاري ڪيو، وري ساڳي عنوان “برسات” سان روزاني اخبار جاري ڪئي، جنھن جو جڳ مشهور شاعر شيخ اياز ايڊيٽر رهيو، يوسف شاهين پاڪستان جي اپر ھائوس سينيٽ جو به ميمبر رهيو آهي، کيس حڪومت پاڪستان پاران صدارتي تمغہ برائي حسن ڪارڪردگي ۽ ستاره امتياز سميت مختلف ايوارڊن سان نوازيو ويو آهي

  • غلام رسول سھتو

    غلام رسول سھتو

    غلام رسول سھتو

    وفات: 3 اپریل 2021

    IMG 20240404 WA0034سنڌ جو مشهور ليکڪ، صحافي، کاٻي ڌر سان تعلق رکندڙ سياستدان، پورھيت / ھاري اڳواڻ ڪامريڊ غلام رسول سھتو 8 آگسٽ 1948ع تي ڳوٺ علي نواز سھتو، محراب پور ۾ ڄائو، ھن جي سڄي زندگي جدوجهد ڪندي گذري، ھن پنھنجي سياسي، سماجي زندگيءَ جي شروعات ڪاليج ۾ پڙهڻ دوران نيشنل اسٽوڊنٽس فيڊريشن کان ڪئي، ھن ون يونٽ مخالف، ايم آر ڊي تحريڪن سميت مختلف تحريڪن ۾ ڀرپور حصو ورتو، جيل ۾ به رهيو، سنڌ ھاري ڪميٽي ۾ به ڀرپور ڪردار ادا ڪيائين، سنڌ قومي اتحاد جي پليٽ فارم تان اليڪشن به وڙهيو پر ڪامياب نه ٿي سگهيو، ھن مختلف موضوعن تي لکيو، صحافي رھيو، روزاني اخبار “سنڌ” جاري ڪيائين، ھن 3 اپريل 2021ع تي وفات ڪئي..